بررسی وضعیت ضایعات و پسماندهای کشاورزی و ارائه راهکارهای مدیریتی به منظور رسیدن به اهداف توسعه پایدار

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشیارگروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس

3 استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

بر اساس آمارهای بین‌المللی، سالانه مقدار زیادی از تولیدات بخش کشاورزی بین 10 تا 50 درصد به صورت ضایعات از چرخه مصرف خارج می‌شود. در کشور ما نیز به طور متوسط ۳0 درصد یا به عبارتی 420‌ هزار تن از محصولات کشاورزی به دلیل نارسایی‌های موجود در سیستم نگهداری، تبدیل و توزیع، ضایع می‌شود. این در حالی است که 70‌ درصد از ضایعات و پسماندهای کشاورزی کشور ارگانیک و حیاتی است و می‌تواند به خاک برگردد. از این‌رو برخلاف وجود قابلیت‌های غیرقابل انکار در بخش کشاورزی، مشکل عمده ساختار کشاورزی، فقدان سازماندهی مناسب در مدیریت جامع و فقدان ایجاد انگیزه در بهره‌برداری بهینه و پایداری از منابع است.
   این تحقیق که به روش مروری و با استفاده از اسناد کتابخانه‌ای و کاوش رایانه‌ای در شبکه اطلاعات جهانی تدوین شده است. ضمن بررسی مفهوم ضایعات و پسماندهای کشاورزی و بررسی وضعیت ضایعات و پسماندهای کشاورزی کشور به فواید استفاده از پسماندهای کشاورزی از طریق بازیافت پسماندهای محصولات کشاورزی و مواد حاصل از آن، توسط روش‌های مدیریت ضایعات و پسماندهای کشاورزی را مورد بررسی قرار می‌دهد و همچنین به چهار اﺻﻞ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ، اﺳﺘﻔﺎده دوﺑﺎره از ﺗﻮﻟﻴﺪات، ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ و اﺣﻴﺎی اﻧﺮژی ﺗﺄﻛﻴﺪ دارد. برای رسیدن به خودکفایی نسبی، جدای از افزایش تولید، باید به مسئله ضایعات کشاورزی و چگونگی بازیافت آن در مدیریت پسماند محصولات کشاورزی چاره­جویی کرد. بنابراین با به کاربردن روش‌های مناسب مدیریت پسماند و ضایعات کشاورزی که در این مطالعه به آنها اشاره خواهد شد در راستای کاهش تولید ضایعات و پسماندهای کشاورزی و استفاده بهینه از آنها  ضمن افزایش بهروری، خسارت وارده به منابع پایه کاهش می‌یابد و از سوی دیگر گامی مهم در راستای رسیدن به اهداف توسعه پایدار و حفظ محیط‌زیست برداشته می‌شود.

کلیدواژه‌ها



ابراهیمی، ع. (1392). ضایعات محصولات کشاورزی و کمبود صنایع تبدیلی و تکمیلی، قابل دسترس در سایت:
www.hamshrionline.ir
ر.، غلامی، ع. (1391). نقش بیوگاز در توسعه عمرانی و اقتصادی روستا.پور، م.، خزائیفر، ر.، ساسانی، م.ابراهیم
همایش ملی توسعه روستایی. 14 و 15 شهریور 91، رشت: صص، 1-5.
اسدی، ع.، نادری مهدیی، ک. (1388). کشاورزی پایدار. تهران: انتشارات پیام نور.
انرژیهای استحصال بیوانرژی. نخستین همایش بیوفرهادی، ر. (1389). بررسی فرایندآستانی، س.، امین
ایران: صص،220-231.
ه، ع.، کریمی روزبهانی، ه.، فرجپور خاناپشتانی، م. (1384). تولیدیسازاده، ح.، رنجی، ع.، شعبانپور ماهآقاگل
ر. قابلیپذدیهای تجدلی با انرژییهای فسنی سوختیگزیبیوگاز از ضایعات کشاورزی گامی در جهت جا
دسترس در پایگاه اینترنتی علمی- تخصصی پسماند کشاورزی در صنایع چوب.
ایزدی، ن.، حیاتی، د. (1392). کاهش ضایعات رویکرد آینده ترویج. فصلنامه نظام مهندسی، کشاورزی و منابع
طبیعی، سال دهم، شماره 39، صص، 30- 24.
بایبوردی. (1391). ضرورت مدیریت پسماندهای کشاورزی در راستای توسعه کشاورزی پایدار. خبرنگار باشگاه
خبرنگاران تبریز. 8 بهمن ماه 1391.
www.agri-eng.org/fa/pic/pas- سایت:1392). مدیریت مواد زاید، قابل دسترس در وب نام.بی(
.mand880502-2.pdf
مپوست. قابلک مپوست و ورمیک هیشاورزی و خانگی و تهک داتیعات و زایت ضایرینام. (1392). مدبی
دسترس در پورتال وزارت کشاورزی استان قزوین.نام. (1390). بیوگاز، انرژی جانشین. برزگر، سال سی و یکم، مرداد ماه 1390، شماره 1060، صص، 57.بی
دام و طیور، قابل کشاورزی در تولید خوراک جبارناصر، ح. (1389). اهمیت پسماند صنایع تبدیلی و ضایعات
.www.t.t.d.mihanblog.com/post/296 سایت:دسترس در سایت وب
ریزی استراتژیک در مدیریت اجرایی پسماند. سومین همایش ملی مدیریت پسماند.خورزنی، ع. (1386). برنامه
تهران: بی نا، صص، 89-109.
عات گندم در استانیت ضایریاران نسبت به مدکل نگرش گندمیفر، ز.، اسدی، ع. (1389). تحلخوشنودی
شاورزی، سال سوم، شماره 4، شیراز: صص، 43-57.ک ج و آموزشیهای ترومرکزی. مجله پژوهش
ل آمید به عنوان تثبیتیرکه آیربیعی، ا.، گیلانی، م.، جمشیدی، ه. (1390). تهیه پلی الکترولیت آنیونی برپا
ننده خاک. مجله علوم و تکنولوژی پلیمر، سال بیست و چهار، شماره 4، تهران- کرج: صص، 291-300.ک
عات و توسعه صادرات محصولات کشاورزییلی در کاهش ضایع تبدیرحمانی، م. (1385). بررسی نقش صنا
باغی. مجله روند، شماره 49، تهران: صص،201-230.
رزاقی، م.، ودادی، ا.، شعبانعلی فمی، ح. (1388). سازوکارهای بهبود مدیریت مصرف کود در نظام کشاورزی
های کود در ایران: نیم قرن مصرف کود، تهران: صص، 1-13.ارگانیک. اولین کنگره چالش
ت(شورپسند) در اراضی شور کشور.ید اتانول از گونه های هالوفیابی توان تولیاصفهان، ا. (1392). ارززندی
فصلنامه نظام مهندسی، کشاورزی و منابع طبیعی، سال دهم، شماره 39، تهران: صص، 52-55.
عاتیاهش ضاک ی بریبندی نانونولوژی و بستهکآبادی، م. (1389). بررسی اثر استفاده از نانوتستاری نجف
های نو در کشاورزی، اصفهان: صص، 1-6.شاورزی. پنجمین همایش ملی ایدهک محصولات
ش ملی بررسیین همایعات فرآوری پسته. سومیاهش ضاک ری ویارهای جلوگکانی، ا. ( 1386). راهکاردرکشا
ت مدرس تهران: صص، 225-231.یاه تربکشاورزی. دانشک عات محصولاتیضا
حبیبی، س.، قندی، د. (1388). توسعه پایدار در محصولات دام و طیور. چهارمین همایششریفی، د.، میر
های نو در کشاورزی اصفهان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوارسگان، دانشکده کشاورزی:صص،ای ایدهمنطقه
.286 -292
ر.طیو دام و تغذیه در میورزی و داکشا یهاهپسماند ل ازغیرمعمو یکهاراخو یگیرربکا شکرانی، م. (1388).
های نوین کشاورزی، شماره 12 مطلب شماره 7، تهران:صص، 1-4.خبرنامه فناوری
های کاربردی برای کاهش ضایعات محصولات کشاورزی.شواخی، ف.، بهمدی، ه. (1385). استراتژی
شانزدهمین کنگره ملی صنایع غذایی گرگان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی: صص، 1-10.
صفا، م.، قفقازی، ل. (1386). تولید کمپوست گامی در جهت توسعه سیستم مدیریت پسماندهای روستایی.
سومین همایش ملی مدیریت پسماند، تهران: صص، 357-369.
طوطیایی، ع.، سلیمانی، ا. (1388). درباره اصلاح الگوی مصرف (11) «کاهش ضایعات محصولات کشاورزی»،
مطالعات زیربنایی (گروه کشاورزی)، صص، 1-21.
انرژی ایران،زاده، ف. (1389). انرژی زیست توده و محیط زیست. نخستین همایش بیوضیائی، م.، حاجی
تهران: صص، 31-21
های زمان- دما در کاهش ضایعات مواد غذایی.ضیابخش دیلمی، م.، صداقت، ن. (1385). استفاده از برچسب
شانزدهمین کنگره ملی صنایع غذایی گرگان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی: صص، 1-10.
هایعزیزی، م. (1383). کاهش ضایعات محصولات باغی در دوره پس از برداشت. اولین همایش روش
پیشگیری از اتلاف منابع ملی تهران، فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران : صص، 1-10.
گیلانی، الف.، سوری، ف. (1390). فناوری بیوگاز، گامی در راستای توسعه پایدار روستایی. سومینعادلی
های گرمایی در صنایع نفت و انرژی، تهران، صص، 13-28.همایش مبدل
المللینینفرانس بک نی. دومکت مواد زائد خطرنایرین مدیستم نویرد سکفرهادی، م. (1388). بررسی عمل
ست.صص، 1-14.یزطیمنی و محیسلامت، ا
زیست روستا و نقش آن در توسعهآباد، ح. (1384). مدیریت مواد زاید محیطقاسمی سیانی، م.، کلانتری خلیل
های مردمی. مجله سپهر، دوره بیستم، شماره هشتادم، تهران: صص، 78- 72.پایدار با تأکید بر مشارکت
قربانی، ر.، کوچکی، ع.، اسدی، ق.، جهان، م. (1387). بررسی اثرات کاربرد کودهای آلی مختلف و محلول
هایپاش عصاره آنها بر تولید و ماندگاری گوجه فرنگی در انبار در نظام کشاورزی اکولوژیک. مجله پژوهش
زراعی، جلد 6، شماره 1، مشهد: صص، 111-116.
ش تخصصی مهندسیین همایط شهری. چهارمیهای محنترل و دفن بهداشتی زبالهک موحد، م. (1389).قربان
ست. بی نا.یزطیمح
یاضی، ب. (1387). بحران جهانی غذا: نقش تولید سوخت زیستی از ذرت و محصولات کشاورزی. مرکزقره
تحقیقات استراتژیک: گروه پژوهشی اقتصاد.
های اساسی در توسعه پایدار کشاورزی ایران. راهبرد یاس، شماره 16،قنبری، ی.، برقی، ح. (1387). چالش
تهران: صص، 218-234.
محمودی، ح.، مهدوی دامغانی، ع.، لیاقتی، ه. (1387). درآمدی بر کشارزی ارگانیک. مشهد: جهاد دانشگاهی.
وزارت جهاد کشاورزی. (1387). طرح مطالعات جامع کاهش ضایعات محصولات کشاورزی. مدیریت کاهش
ضایعات محصولات کشاورزی. بی نا.
Gustavsson, J., Cederberg, C., Sonesson, U., Van Otterdijk, R., Meybeck, A.
(2011). Global food losses and food waste. Rome, Italy: Food and Agricul-
ture Organization of the United Nations.
Hewlett, E., Melchett, P. (2008). Can organic agriculture feed the world? A
review of the research. In IFOAM organic world congress. Modena Italy
June, 16-20.
Kummu, M., De Moel, H., Porkka, M., Siebert, S., Varis, O.,Ward, P. J.
(2012). Lost food, wasted resources: Global food supply chain losses and
their impacts on freshwater, cropland, and fertiliser use. Science of the Total
Environment, 438, 477-489.
Trewavas, A. (2004). A critical assessment of organic farming-and-food as-
sertions with particular respect to the UK and the potential environmental
benefits of no-till agriculture. Crop protection, 23(9), 757-781.
Wagner, W, C (1999). Sustainable agriculture: How to sustain a producttion
system in a changing environment. International journal for parasitology.
29, 1-5