نقش رادیو در ترویج علم با تأکید بر موزه‌ علوم و فناوری ایران: دیدگاه صاحبنظران

نویسندگان

1 دکترای علم اطلاعات و دانش شناسی

2 استادیار پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران

چکیده

به منظور اجرای صحیح سیاست­های ترویج علم، عوامل متعددی باید مورد بررسی و پژوهش قرار بگیرند. رسانه­ها و به خصوص رسانه­های جمعی و همچنین مراکز اشاعه علم و فناوری از جمله موزه­های علوم و فناوری از عوامل مهم و تأثیرگذاری هستند که می­توانند نقش مهمی در موفقیت فرایند ترویج علم در یک کشور ایفا کنند. به علت اهمیت موضوع، این پژوهش به طور ویژه به نقش رادیو به عنوان رسانه­ای عمومی در معرفی موزه­های علوم و فناوری و آشنا کردن مردم با این مراکز علمی می­پردازد. 
   جامعه پژوهش، شامل 30 نفر از صاحبنظران حقیقی فعال و باتجربه در زمینه ترویج علم در کشور است. داده­های پژوهش توسط تلفیقی از روش­های کتابخانه­ای و پیمایشی (پرسشنامه) گردآوری شده است. ابزار گردآوری داده­ها، پرسشنامه و روش نمونه­گیری هدفمند و گلوله­برفی بوده است. تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از نرم­افزار SPSS انجام شده و پاسخ به سوال­های پژوهش با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی (آزمون تی استیودنت و آزمون فریدمن) ارائه شده است.
   تحلیل یافته­ها نشان داد که "معرفی پارک­ها، موزه­های علم و فناوری و دعوت از مردم برای بازدید" توسط رادیو با میانگین رتبه 23/8 یکی از تأثیرگذارترین برنامه­های رادیو بوده است، بنابراین صداوسیما و به خصوص رادیو با برنامه­ریزی مناسب می­تواند نقش مهمی در ترویج علم در ایران داشته باشد.
   با توجه به اهمیت رسانه­های جمعی مانند تلویزیون و رادیو و دسترسی مردم به آنها لازم است تا سیاست­های مناسبی به منظور بهره­برداری از آنها در راستای ترویج علم تدوین شود. معرفی مراکز متولی ترویج علم در کشور مانند موزه­ علوم و فناوری از طریق رسانه جمعی می­تواند در آشناکردن عموم مردم با دستاوردهای علمی مؤثر باشد.

کلیدواژه‌ها



برنال، ج. (1356-1354). علم در تاریخ. تهران: امیرکبیر، ج. 2-1.
های علوم در ایران و جهان، رهیافت، 43: 81-71. نگار، م. فرقانی، ع. و آخوندی، ع. (1387). موزه بسته
های علوم و فناوری. نشاء علم، 3(2)، 149-142. هاشمی، ک. و خسروی، ل. (1392). آموزش و انگیزش در موزه بنی
شناسی علوم انسانی، 17 (67)، پایا، ع. (1390). نگاهی شتابزده به تاریخچه ترویج علم در حیطه عمومی. روش
.65-35
تابش، ی. (1379، 20 دی). ترویج علم، علم برای همه. روزنامه انتخابص. 8.
حری، ع. (1384). تولید و دسترسی همگانی به دانش و اطلاعات. گزارش از فریال طهماسبی. روزنامه ایران.
12 شهریور1384.
ها و فرایندها. تهران: کتابدار. رسانی: نظام (1385). اطلاع ________
حیدری، آ. (1390). شناسایی و تحلیل اجزا و عوامل مؤثر در ترویج علم ایران و ارائه سازوکار ملی ترویج علم.
(رساله دکترا). تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.
). ساختار ارتباطات علم و جامعه در ایران: ترویج علم. نشاء علم، 2(2)، 70-64.جباری، م. م. و اجاق، ز. (1391 شیخ
های جمعی در ارتقای سطح علمی عموم مردم در عصر طباطبایی، ف. و گودرزی، پ. (1387). نقش رسانه
ها، ها، چالش اندازها، فرصت آبادی و شاملو، ز. (بی تا). ترویج علم: چشم ارتباطات. در سعید رضایی شریف
تهران: نشر کتابدار، 245-229.
های دیجیتالی در ترویج علم. ترویج علم، 3 (3)، 42-29. زاده، ف. و رمضانی، ه. (1391). نقش کتابخانه اله فتح
ها؛ و تحلیل محتوای مجله علمی در رسانه "ترویج علم" مصطفوی، ا. و بیگدلی، ز. (1392). درآمدی بر مفهوم
.18-7 ،)4(4 ،1385-1390). ترویج علم( "اطلاعات علمی" عمومی
، (بازیابی 16 شهریور 93).http://www.irstm.ir موزه علوم و فناوری جمهوری اسلامی ایران. قابل دسترس در :
Burns, T.W., O’Connor, D.J. and Stocklmayer, S.M. )2003(. Science Communication:
a contemporary definition. Public Understanding of Science, 12, 183-202. Available
at: http://pus.sagepub.com. DOI: 10.1177/09636625030122004.
Communicating and Popularizing Science, The communication of scientific knowl-
edge in society: The role of the media (1999). Science for the twenthy-first century:
a new commitment (world conference on science). Budapest, Hungary, 26 June-1
July. Available at: http://www.unesco.org/science/wcs/abstracts/II_11_communi -
cating.htm (Accessed 8 September 2014).
Goodarzi, M., Ghazinoori, S. (2013). From developing a higher education system to
moving toward a knowledge-based economy: A short history of three decades of
STI policy in Iran. In Abdol S. Soofi, Sepehr Ghazinoory, Science and innovations
in Iran; Development, progress, and challenges (pp. 39-56). New York: Palgrave
Macmillan.
Hassanzadeh, M. (2010). Living in knowledge society: science centers and popular -
ization of science. International workshop on science center in promoting a knowl-
edge and innovative society for sustained and responsible growth in developing
countries. Kuala Lumpur،Malaysia،11-14 October. Available from: http://www.
namstct.org/Publication _ Pdf/Information_Brochure_Science_Centres_2013.pdf.
Mansouri, R. (2013). The history of science in Iran from a physicist’s perspective. In
Abdol S. Soofi, Sepehr Ghazinoory, Science and innovations in Iran; Development,
progress, and challenges (pp. 15-38). New York: Palgrave Macmillan