معرفی بسته برنامه های مربوط به آگاه سازی در خصوص ترویج علم و نقشه جامع علمی کشور

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسنده

هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور

چکیده

ترویج علم از مباحث نوینی است که در سال‌های اخیر توجه زیادی به آن معطوف شده است. ترویج علم تلاش برای انعکاس اندیشه‌های علمی به روشی است که تمام افراد بتوانند مفاهیم اساسی یک علم را درک کنند به عبارت دیگر فهم عامه از علم را ترویج علم می‌نامند به عبارتی ترویج علم آسان‌سازی ادبیات علمی برای افرادی است که یا توانایی درک مفاهیم علمی را ندارند و یا دسترسی به مفاهیم اولیه علمی برایشان میسر نیست. هدف اولیه ترویج علم افزایش درک عامه از علم است. در حال حاضر کشورهای مختلف برای کارآمد ساختن سیاست‌های خود در حوزه ترویج علم، به اصلاح مقررات و اسناد مربوط به ترویج علم روی‌ آورده‌اند.
   نظر به تجربه کشور طی سال‌های اخیر و روند نه چندان سریع دستاوردهای علمی به عرصه اقتصادی و عمومی جامعه و همچنین وجود فاصله میان صاحبان علم و جامعه، «آگاه‌سازی» به عنوان یکی از اقدام­های اساسی و الزام­های پایه برای دستیابی به حد قابل قبولی از موفقیت در عرصه ترویج علم مطرح شد. بنابراین، بر آن شدیم با هدف «تبیین مفاهیم مرتبط با ترویج علم، مدل‌ها و الگوهای ترویج علم و تحلیل موقعیت و وضعیت ترویج علم در ایران و به تبع آن تدوین نظام ترویج علم در ایران» بسته آگاه‌سازی با عنوان «بسته برنامه‌های مربوط به آگاه‌سازی در خصوص ترویج علم و نقشه جامع علمی کشور» تهیه کنیم.
   در این راستا علاوه بر هدف فوق­الذکر­، بستۀ برنامه­های مربوط به آگاه­سازی در خصوص ترویج علم و نقشه جامع علمی کشور درصدد است کلیه گروه­های جامعه در امر ترویج علم را در این پروسه دخیل سازد و به  این سوال پاسخ دهد که «مهم­ترین رکن در تدوین برنامه­های مربوط به­آگاه­سازی در خصوص ترویج علم و نقشه جامع علمی کشور چیست؟»
   این بسته بر آن است با حرکت از رویکرد برگزاری موردی برنامه‌ها و همچنین جذب منابع برای برگزاری رویدادها، به فرهنگ‌سازی علمی و ترغیب جامعه و سیاست‌گذاران برای ورود به این عرصه با تکیه بر نوآوری و تغییر در نگرش عموم مردم و سیاست‌گذاران را دنبال کند و با جهت‌دهی سیاست‌گذاران، برای ورود فعالانه و مؤثر به فضای خلاقانه ترویج علم تلاش می‌کند در باورها، رفتارها و جلب مشارکت علمی جامعه تغییر ایجاد کند.
   استفاده حداکثری از تمامی ظرفیت‌های علمی- ترویجی کشور و ارائه راهکار برای تسهیل فرایند توانمندسازی دست­اندرکاران حوزه ترویج علم از مهم‌ترین ابزارهای پیشنهادی این بسته برای نیل به اهدافی است که اصولاً برای تحقق آنها چنین برنامه‌ای به رشته تحریر درآمده است.
   تحقق اهداف نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در دستیابی به جایگاه برتر علمی در سطح منطقه و جهانی، گذار از وضعیت فعلی جامعه در خصوص باورهای علمی و به تبع آن جهش به سوی جامعه‌ای علمی، نیازمند تحولی اساسی در کلیه ساختارهای علمی- ترویجی است. این بسته به ارائه چشم‌انداز و ارزش‌‌ها، اهداف، گروه‌های مخاطب، نتایج مورد انتظار و سیاست‌های کلی اجرایی این عرصه و چالش‌های نظام ترویج علم در ایران پرداخته است.

کلیدواژه‌ها


بولر، پ. ج. (2009). علم برای همه: ترویج علم در بریتانیای اوایل قرن بیستم. انتشارات دانشگاه شیکاگو.
پایا، ع. (1383). ترویج علم در حیطه عمومی: چیستی، چرایی و چگونگی. تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
پایا، ع. (1385). دانشگاه تفکر علمی، نوآوری و حیطه عمومی. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی. ص. 118.
پایا، ع. (1387). ترویج علم در جامعه، یک ارزیابی فلسفی. فصلنامه سیاست علم و فناوری، شماره یک. صص 38-25.
پایا، ع. و وصالی، م. (1386). تبارشناسی و آینده‌اندیشی ترویج علم و نقش آن در توسعه دانش­محور. تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
حسن‌زاده، م. (1388). بررسی وضعیت ابزارها و متولیان ترویج علم در جمهوری اسلامی ایران با هدف شناسایی عوامل مؤثر و ارائه راهکارهای مناسب برای بهره‌وری ابزارها و اثربخشی متولیان. تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
سروش، ع. (1357). علم چیست، فلسفه چیست تهران: انتشارات حکمت.
قدیمی، ا. (1388). تدوین شاخص­های ترویج علم به منظور دستیابی به الگویی مناسب. تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
قدیمی، ا. (1388). طرح ممیزی صد موضوع مهم علمی ممیزی (ترویج علم). تهران: انجمن ترویج علم ایران.
قدیمی، ا. ب (1388). طرح ممیزی صد موضوع مهم علمی (ترویج علم). تهران: انجمن ترویج علم ایران.
قدیمی، ا. (1396). ترویج علم: روش­ها، شاخص­ و نمونه­های موردی. تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
 محسنیان‌راد، م. (1385). ارتباط‌شناسی. تهران: انتشارات سروش.
مک‌کوایل، د. و ویندال، س. (1388). مدل‌های ارتباط جمعی. مترجم گودرز میرانی. تهران، دفتر پژوهش‌های رادیو.
نقشه جامع علمی کشور. (1389). تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
وصالی، م. (1386). رصد و مطالعه سیاست‌های ملی ترویج علم موجود در کشور 8G، 8D، هند و چین. تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
وصالی، م. (1389). تدوین مبانی نظری فهم عامه از علم در ایران. تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
وصالی، م. و همکاران. (1386). رصد و مطالعه سیاست­های ملی ترویج علم موجود در کشورهای 8G، 8D، هند و چین. تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
Communicating and Popularizing Science, World Conference on Science, UNESCO, Budapest, 26 June- 1 July 1999.