سنجش اعتماد عمومی به علم از دیدگاه ایرانیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور

2 کارشناس پژوهشی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، تهران، ایران

10.22034/popsci.2023.397525.1271

چکیده

هدف: هدف این مقاله، سنجش‌ اعتماد عمومی به یافته‌های علمی، مراکز علمی و پژوهشگران در ایران است. با تخصصی‏شدن روزافزون علم و فناوری و نفوذ آن در زندگی روزمره و گسترش رسانه‏‏ها و وسایل ارتباطی، آگاهی در‏باره پیامدهای توسعه علم و فناوری در بین گروه‏های اجتماعی توزیع شده و مردم به علم و فناوری و دستاوردهای آن با تردید بیشتری نگاه می‏کنند. در شرایط توزیع اجتماعی دانش، دانشمندان دیگر به تنهایی دانش و توان پیش‏بینی همه دلالت‏های اجتماعی نوآوری را ندارند؛ این تحول ارزیابی دلالت‏های اخلاقی علوم و فناوری را از انحصار دانشمندان خارج کرده است. پژوهشگران علم و جامعه با طرح پرسش‏های خاص خود می‏کوشند جنبه‏های مختلف ارتباط مردم با علم و فناوری را توضیح دهند که چگونه می‏توان میزان اعتماد مردم به علم و فناوری را سنجید و آنان را در رشد و پیشرفت جامعه سهیم کرد.
روش: در این مطالعه از روش توصیفی و طرح پیمایشی بهره گرفته شده است. برای دستیابی به هدف، از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای استفاده شد. ابزار گردآوری داده‌ها پرسش‌نامه بود. روایی محتوایی و صوری پرسش‌نامه با استفاده از نظر متخصصان و بررسی ضریب توافق ایشان، انجام شد. همچنین از روش اندازه‌گیری روایی سازه‌ای مدل مفهومی (تحلیل عاملی تأییدی و بررسی شاخص‌های برازش) استفاده و برای پایایی سؤالات و گویه‌های تهیه شده از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد.
یافته ها :در مورد یافته‌های علمی، پاسخ‏دهندگان به موضوعات مرتبط با قوانین و مقررات علمی، تأیید دیگر منابع، تأیید دانشمندان دیگر و اینترنت اعتماد داشتند. در حالی که بررسی به وسیله افراد عادی و تأیید رسانه‏ها مورد اعتماد پاسخگویان نبود.‏ همچنین یافته‎ها نشان داد که اکثریت جامعه‏،‏ به مراکز علمی اعتماد دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  • اجاق، زهرا؛ شیخ جباری، محمد مهدی؛ وصالی، منصور؛ زارع، مهدی، درستیان، آرزو. (1391). تبیین ماهیت و ضرورت درک عامه از علم. فصلنامه آموزش مهندسی ایران،14(56)،132-117
  • بیکر، ترز ال. (1386). نحوه انجام تحقیقات اجتماعی. ترجمه هوشنگ نایبی. تهران: نشر نی.
  • پایا، علی؛ کلانتری‌نژاد، رضا. (1389). ارزیابی فلسفی و دلالت های سیاست‌گذارانه تأثیرات چهارمین موج توسعه علمی و فناورانه بر فرهنگ و جامعه: ملاحظاتی از دیدگاه عقلانیت. سیاست علم و فناوری، 2(4).
  • خرمشاد، محمدباقر؛ سوری، فرزاد. (1398). نقش سرمایه اجتماعی در جامعه پذیری سیاسی (مطالعه موردی: دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه های دولتی شهر تهران). پژوهش های راهبردی سیاست، 8(29)، 43-79.
  • ریتزر، جورج .(1374). نظریه جامعه شناسی در دوران معاصر. ترجمه محسن ثلاثی علمی، تهران: نشر علمی.
  • سیسموندو، سرجیو. (1392). مقدمه‌ای بر مطالعات علم و تکنولوژی. ترجمه یاسر خوشنویس. تهران: انتشارات سروش.
  • فراستخواه، مقصود.(1399) .پارادوکس قدرت علم در ایران امروز، روزنامه اینترنتی«دیده بان علم در ایران»، برگرفته ازسایت اینترنتی464https://www.isw.ir/
  • فراستخواه، مقصود. (1386). فرهنگ دانشگاهی و زندگی دانشجویی در ایران با تأکید بر اخلاق علمی، یازدهمین نشست علمی سال ماه اردیبهشت سوم فنّاوری، و علوم در اخلاق ایرانی انجمن، آدرس اینترنتی: http://www.iranethics.ir/find-
  • قانعی‌راد محمد امین؛ مرشدی؛ ابوالفضل. (1390). پیمایش فهم عمومی از علم و فناوری: مطالعه موردی شهروندان تهرانی. سیاست علم و فناوری، 3(3)، 93-103.
  • قانعی راد، محمد امین. (1385). نقش تعاملات دانشجویان و اساتید در تکوین سرمایه اجتماعی دانشگاهی. مجله جامعه شناسی ایران, 7(1), 3-29.
  • قانعی‌راد، محمد امین.(1395). پیمایش علم و جامعه؛ تجربه جهانی و اجرای نسخه ایرانی،تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
  • گیدنز، آنتونی. (1380). پیامدهای مدرنیت، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشرنی.
  • محسنی، منوچهر. (1372). مبانی جامعه شناسی علم: جامعه، علم و تکنولوژی. تهران: کتابخانه طهوری.
  • وحیدی، محمد. (1388). علم در جامعه. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
  • وحیدی، محمد. (1388). علم در جامعه: از تک‌گویی تا گفت‌وگو. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در حوزه علوم انسانی، 1(4)، 195-169.
  • وصالی، منصور. (1386). تدوین مبانی نظری فهم عامه از علم در ایران. تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
  • Ajorloo, M., Irani, Z., & Aliakbari Dehkordi, M. (2016). Story therapy effect on reducing anxiety and improvement habits sleep in children with cancer under chemotherapy. Quarterly Journal of Health Psychology, 5(18), 87-107.
  • Anderson, J. C., and Gerbing, D. W. (1988). Structural Equation Modeling in Practice: A Review and Recommended Two-step Approach.  Bull.103 (3), 411–423. doi:10.1037/0033-2909.103.3.411
  • Achterberg, P., De Koster, W., & Van der Waal, J. (2017). A science confidence gap: Education, trust in scientific methods, and trust in scientific institutions in the United States, 2014. Public Understanding of Science, 26(6), 704-720.
  • Bucchi, M., & Trench, B. (2008). Handbook of public communication of science and technology. Routledge.
  • Battiston, P., Kashyap, R., & Rotondi, V. (2021). Reliance on scientists and experts during an epidemic: Evidence from the COVID-19 outbreak in Italy. SSM-population health, 13, 100721.
  • Bromme, R., & Goldman, S. R. (2014). The public’s bounded understanding of science. Educational Psychologist, 49(2), 59–69. https://doi.org/10.1080/00461520.2014.921572.
  • Brewer, P. R., & Ley, B. L. (2013). Whose science do you believe? Explaining trust in sources of scientific information about the environment. Science Communication, 35(1), 115-137.
  • Bak, H. J. (2001). Education and public attitudes toward science: Implications for the “deficit model” of education and support for science and technology. Social Science Quarterly, 82(4), 779-795.
  • Dohle, S., Wingen, T., & Schreiber, M. (2020). Acceptance and adoption of protective measures during the COVID-19 pandemic: The role of trust in politics and trust in science. Social Psychological Bulletin, 15(4), 1-23
  • Huber, B.; Barnidge, M.; Gil de Zúñiga, H.; Liu, J. (2019). Fostering Public Trust in Science: The Role of Social Media. Public Underst. Sci.28, 759–777
  • https://davidhorsager.com/the-8-pillars-of-trust-the-leading-indicator/
  • Gauchat, G. (2011). The Cultural Authority of Science: Public Trust and Acceptance of Organized Science. Public Underst Sci.20 (6), 751–770. doi:10.1177/0963662510365246
  • Liu, H., and Priest, S. (2009). Understanding Public Support for Stem Cell Research: Media Communication, Interpersonal Communication and Trust in Key Actors. Public Underst Sci.18 (6), 704–718. doi:10.1177/0963662508097625
  • Miller, S. (2001). Public understanding of science at the Public Understanding of Science, 10(1), 115-120.
  • Miller, J.D. (2001). The Acquisition and Retention of Scientific Information by americanAdults. In J.H. Falk(ed)Free-choice Science Education: How We Learn Science Outside ofSchool, pp. 93-114, New York: Teachers College Press
  • Ministry of Science and Technology of Brazil, (2004) Science, Technology & Innovation Indicators in The State of São Paulo/ Brazil- 2004, Published by FAPEST.
  • Myers, S. S., Smith, M. R., Guth, S., Golden, C. D., Vaitla, B., Mueller, N. D., ... & Huybers, P. (2017). Climate change and global food systems: potential impacts on food security and undernutrition. Annual review of public health, 38, 259-277.
  • Ministry of Science and Technology of Brazil, (2004) Science, Technology & Innovation Indicators in The State of São Paulo/ Brazil- 2004, Published by FAPEST.
  • NISTEP Publications. (1995 - 2006). Science and Technology Indicators: A Systematic Analysis of Science and Technology Activities in Japan. available from: http://www.nistep.go.ip/logo-e.html.
  • Roberts, M. R., Reid, G., Schroeder, M., & Norris, S. P. (2013). Causal or spurious? The relationship of knowledge and attitudes to trust in science and technology. Public Understanding of Science, 22(5), 624-641.
  • ‏Lidskog, Rolf (1996). in Science We Trust? On the Relation Between Scientific Knowledge, Risk Consciousness and Public Trust. Acta Sociologica, 39, (1), 31-56.
  • priest, S. H., Bonfadelli, H., and Rusanen, M. (2003). The "Trust Gap" Hypothesis: Predicting Support for Biotechnology across National Cultures as a Function of Trust in Actors. Risk Anal.23 (4), 751–766. doi:10.1111/1539-6924.00353
  • Liu, H., & Priest, S. (2009). Understanding public support for stem cell research: media communication, interpersonal communication and trust in key actors. Public Understanding of science, 18(6), 704-718.
  • Roberts, Mary Roduta. Reid, Grace Schroeder, Meadow & Norris, Stephen P. (2011). Causal or spurious? The relationship of knowledge and attitudes to trust in science and technology. Public Understanding of Science, pp 1-18.
  • Sismondo, S. (2010). An introduction to science and technology studies(Vol. 1, pp. 1-11). Chichester: Wiley-Blackwell.
  • Siegrist, M . (2000). The Infuence of Trust and Perceptions of Risks and Benefits on the Acceptance of Gene Technology. Risk Analysis, Vol 20, Issue 2 , PP 195-203
  • Sztompka, Piotr (2007). “Trust in Science” Robert K. Merton’s Inspirations, Journal of Classical Sociology, SAGE Publications Los Angeles, London, New Delhi and Singapore Vol 7(2): 211–220
  • Sturgis, P., & Allum, N. (2004). Science in society: re-evaluating the deficit model of public attitudes. Public Understanding of Science, 13(1), 55-74.
  • Sztompka, P. (2000). Cultural trauma: The other face of social change. European journal of social theory, 3(4), 449-466.
  • von Roten, F. C. (2009). European Attitudes towards Animal Research.  Techn. Soc.14 (2), 349–364. doi:10.1177/097172180901400207
  • Torgersen, H., & Bogner, A. (2005). Austria's agri-biotechnology regulation: political consensus despite divergent concepts of precaution. Science and Public Policy, 32(4), 277-284.
  • Wellcome Global Monitor, part of the Gallup World Poll (2018). https://wellcome.org/reports/wellcome-global-monitor/2018/appendix-country-level-data
  • Wintterlin, F., Hendriks, F., Mede, N. G., Bromme, R., Metag, J., & Schäfer, M. S. (2022). Predicting public trust in science: The role of basic orientations toward science, perceived trustworthiness of scientists, and experiences with science. Frontiers in Communication, 291.

 

 

 

 

 

 

 

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار