بررسی ابعاد و برخی پیامدهای اجتماعی ناشی از بحران شیوع ویروس کرونا در جامعه به مثابه یک مخاطره جهانی

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسنده

هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور

چکیده

مقاله حاضر در نظر دارد به بررسی ابعاد وبرخی پیامدهای اجتماعی ناشی از بحران شیوع ویروس کرونا (کوید 19) در جامعه به مثابه یک مخاطره جهانی بپردازد. بدین منظور از نظریه «جامعه مخاطره‌آمیز» اولریش بک استفاده شده است. مطابق این نظریه، ظهور و شیوع ویروس کوید 19 را می‌توان حاصل نوعی تصمیم انسانی برای افزایش منفعت، دخالت غیرمستقیم انسان در طبیعت و در نتیجه نوعی مخاطره جهانی به شمار آورد که پیامدها و تبعات اجتماعی فراوانی برای جوامع خواهد داشت. بیماری کرونا تمام ویژگی‌های مخاطره را دارد: اول اینکه این نوع از ویروس کرونا (کوید 19) برای اولین بار کشف و شایع شده لذا مخاطره جدیدی است، دوم اینکه دامنه و شمار مبتلایان به این بیماری دائماً در حال افزایش است و سوم اینکه این بیماری به لحاظ زمانی و مکانی گسترش یابنده است، یعنی اینکه در سراسر جهان شایع شده و به لحاظ زمانی شیوع این بیماری به طول انجامیده است.
روش مورد استفاده در تحقیق، روش مطالعه اسنادی است. طبق نظریه بک، از جمله پیامدهای منفی اجتماعی ناشی از مخاطره (شیوع کرونا در جامعه) عبارتند از ایجاد احساس نگرانی و کاهش اعتماد اجتماعی به نهاد علم و حاکمیت در جامعه. در پایان نیز محقق با بهره‌گیری از مفهوم «جهان وطنی» بک، شکل‌گیری سازمان‌های فراملیتی و هنجارهای مردم‌سالارانه در جامعه را به عنوان راه حل خروج از مخاطره مطرح می‌نماید.

کلیدواژه‌ها


احمدی، حبیب، دهقانی، رودابه (1394). آراء و اندیشه‌های اولریش بک (نظریه‌پرداز جامعه مخاطره‌آمیز). فصلنامه توسعه اجتماعی (توسعه انسانی سابق)، دوره 10، شماره 2، زمستان 94، صفحات 126-101.
ایمانی جاجرمی، حسین (1387). نگاهی جامعه شناختی به مخاطره در شهر. مطالعات اجتماعی ایران، دوره اول، شماره 4.
آخوندی، عباس، امین زاده، امید (1399). منشاء ویروس کرونا. بازیابی شده در تاریخ (17/01/1399). https://www.abbasakhoundi.ir
بک، اولریش (1388). جامعه در مخاطره‌ی جهانی، ترجمه‌ی محمدرضا مهدیزاده، تهران: کویر.
توسلی، غلامعباس، ودادهیر، ابوعلی (1388). مناسبات دانش و سیاست در یک جامعه مخاطره آمیز تاملی جامعه شناختی بر شکل گیری جوامع مخاطره آمیز نظارتی در عصر حاضر. جامعه شناسی ایران، دوره دهم، شماره 4.
شالچی، وحید (1394). زمینه‌های نهادی بروز نگرانی در تجربه زیسته ایرانیان. مجله علوم اجتماعی (دانشگاه علامه طباطبائی)، شماره 7.
صادقی فسایی، سهیلا، عرفان منش، ایمان (1394). مبانی روش شناختی پژوهش اسنادی در علوم اجتماعی مورد مطالعه: تأثیرات مدرن شدن بر خانواده ایرانی، راهبرد فرهنگ، شماره 29، صص 92-62.
عبدالهی، محمدرضا (1399). درباره مقابله با شیوع ویروس کرونا (40) ارزیابی ابعاد اقتصادی کلان شیوع ویروس کرونا، مرکز پژوهش‌های مجلس، دفتر مطالعات اقتصادی.
قاسمی، محمدعلی (1388). جامعه‌ی ریسک و اهمیت آن برای جامعه‌ی مخاطره‌آمیز. فصلنامه‌ی مطالعات راهبردی، سال دوازده.
قدکپور، نیما (2020). سیاه پوستان، بزرگترین قربانیان کرونا در آمریکا. بازیابی شده در تاریخ (10/04/2020). برگرفته از: https://per.euronews.com.
کاظمی، فاطمه، صبوری، علی‌اکبر (1394). نشریه نشاء علم، سال ششم، شماره اول.
گیدنز، آنتونی ( 1389). جامعه‌شناسی، ترجمه‌ی حسن چاوشیان، تهران: نی.
گروه افکارسنجی دفتر طرح‌های ملی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات (1399). گزارش نظرسنجی دیدگاه شهروندان در خصوص کرونا (مطالعه کشوری)، موج اول.
ویروس های نوپدید؛ انتقام طبیعت از بشر. بازیابی شده در تاریخ (19/12/98). خبرگذاری جمهوری اسلامی ایران، برگرفته از: https://www.irna.ir.
کاهش مداخله در طبیعت بهترین سلاح در برابر همه گیری های آینده. بازیابی شده در تاریخ (11/02/99). پایگاه خبری زیست آنلاین، برگرفته از: http://www.zistonline.com.
 
 
 
 
 
 
Adam, Barbara, Beck, Ulrich, Joost, Van Loon (2000). The  risk  society  and  beyond:  critical  issues  for  social  theory, London: Sage.
 
Beck, Ulrich (1986). Risk Society Towards a New Modernity (Theory, Culture & Society Series), Translated by Mark Ritter, SAGE Publications.
Beck, Ulrich (2009). World at Risk, Translated by Ciaran Cronin, Polity Press.
 
Beck, Ulrich, Adam, Barbara, Joost, Van Loon (2000). Risk society revisited: theory, politics and research programs, London: Sage.
 
Keeter, Scott (May 7, 2020). A third of Americans experienced high levels of psychological distress during the coronavirus outbreak, Retrived from https://www.pewresearch.org.
 
McCarthy, Justin (March 16, 2020). U.S. Coronavirus Concerns Surge, Government Trust Slides, Retrived from https://news.gallup.com/poll/295505/coronavirus-worries-surge.aspx.
 
Matthewman, Steve (2015). Risk society revisited, again, University of Auckland, New Zealand. sagepub.co.uk /journals Permissions .nav. Vol. 128(1) 141–152.
 
Mythen, Gabe (2004). Ulrich Beck: A Critical Introduction to the Risk Society, the University of Michigan: Pluto Press.