لزوم سیاست‌گذاری آینده‌پژوهانه علم و فناوری در حوزه آب کشور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار آینده‌پژوهی و مدیرگروه مطالعات آینده علم و فناوری مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، ایران، تهران

چکیده

تحقق سیاست‌های حوزه آب نیازمند تامل و بازنگری در الزامات علم و فناوری با نگاه آینده‌پژوهانه است. از این رو ایجاد هرگونه تغییر در حوزه مسائل آب، نیازمند تغییر الگوی مصرف ، آموزش و پژوهش، تولید و انتقال فناوری مناسب و نوآورانه است. دراین راستا ‌توسعه پایدار، تنظیم و ساماندهی تعامل انسان و محیط و تعامل انسان با انسان را در برمی‌گیرد. همچنین، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های قرن حاضر محوریت یافتن «آموزش» در گفتمان‌های توسعه در کشورهای جهان و سرمایه‌گذاری وسیع کشورها در آموزش به‌عنوان قدرتمندترین ابزار تحقق توسعه پایدار در حوزه آب است. از این رو هدف پژوهش حاضر، ارایه چارچوب سیاست‌گذاری علم و فناوری حوزه آب کشور با نگاه آینده‌پژوهانه است. روش انجام این پژوهش زمینه‌ای بوده و از لحاظ راهبردی دارای رویکردی کیفی و با توجه به هدف، پژوهشی کاربردی است. برای گردآوری داده‌ها از ترکیبی از روش‌های اسنادی (مطالعات کتابخانه‌ای) و مصاحبه با خبرگان بهره گرفته شده است. به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز از روش «نظریه‌ داده‌ بنیاد» با رویکرد «طرح کلاسیک» گلیسر استفاده شده است. نتیجه تحلیل داده‌ها طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی، منتج به شناسایی 58 گزاره مقوله‌ای، 19 مقوله و هفت دسته مقوله شد. این دسته مقوله‌ها شامل توجه به تغییر اقلیم، نظام فرهنگی، گسترش رشته‌های بین رشته‌ای در حوزه آب، اقتصاد نوآوری در حوزه آب، فناوری‌های آب، آموزش‌های نیروی انسانی کارآمد و گسترش آموزش‌های عمومی جهت افزایش سطح دانش جامعه درباره محیط زیست و موضوع آب است.

کلیدواژه‌ها


احمدیان دیوکتی, محمد مهدی, آقاجانی, حسنعلی, شیرخدایی, میثم, طهرانچیان, امیرمنصور (1397). طراحی مدل سیاست‌گذاری علم و فناوری مبتنی بر رویکرد پیچیدگی اقتصادی. فصلنامه سیاست‌گذاری عمومی4 (4), 9-27.
آراسته، ح، امیری، الف (1397). نقش دانشگاه‌ها در آموزش توسعه پایدار. نشا علم. سال دوم. شماره دوم.
اسدزاده شرفه، ح، رئوف، م  (1397). مقایسه کارایی مصرف آب در سیستم های آبیاری بارانی و هیدروفلوم (مطالعه موردی: دشت اردبیل). مدیریت آب و آبیاری، 8(1)، 68-55.
حسینی، م (1392). آب اصفهان تشنه تدبیر (2). گفت‌وگو، چشم‌انداز ایران. شماره 78.
سلیمانی، الف (1394). جایگاه محیط زیست در برنامه‌های توسعه کشور، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، معاونت پژوهش‌های زیربنایی و امور تولیدی، دفتر مطالعات زیربنایی. (گروه محیط زیست).
عربی یزدی، ع، محمدیان، م (1388). بررسی رد پای اکولوژیک آب در بخش کشاورزی ایران. آب و خاک(علوم و صنایع کشاورزی). جلد 23، ش 4، ص 15-1.
عزتی فیض، ج (1394). بحران آب (چالش‌ها و راهکارها)، فصلنامه زمین‌شناسی. سال ششم. ش پانزدهم. تابستان.
قاضی نوری، سید سروش (1383). ارزیابی تکنولوژی، برای کمک به سیاست‌گذاری، انتشارات مرکز صنایع نوین، چاپ اول.
قائدی، س، افراسیاب، پ و دلبری، م(1396). بررسی مدیریت‌های مختلف تلفیق آب شور و غیرشور بر عملکرد سورگوم علوفه‌ای و توزیع شوری در نیمرخ خاک. مدیریت آب و آبیاری. 7(2)، 240-227.
گامت، فلیپ (1375). سیاست علم و تکنولوژی، ترجمه حمیدرضا متولی، فصلنامه سیاست علمی و پژوهشی رهیافت، 12، ص 102-96.
مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت (1395). گزارش مدیریت منابع آب کشور: چالش‌ها و راهبردها، 86-85.
یوسفی، ع، خلیلیان، ص، بلی، ح (1390). ‌بررسی اهمیت منابع آب در اقتصاد ایران با استفاده از الگوی تعادل عمومی، اقتصاد و توسعه کشاورزی.‌ جلد 25، ش 1، ص 120-109.
Board, S. S., & National Research Council. (2007). Earth science and applications from space: national imperatives for the next decade and beyond. National Academies Press.‏Cooley, D., Naveau, P., & Poncet, P. (2006). Variograms for spatial max-stable random fields. In Dependence in probability and statistics (pp. 373-390). Springer, New York, NY.
Borowy, I. (2013). Defining sustainable development for our common future: A history of the World Commission on Environment and Development (Brundtland Commission). Routledge.
Carmon, N., & Shamir, U. (2010). Water‐sensitive planning: integrating water considerations into urban and regional planning. Water and Environment Journal, 24 (3), 181-191.
Castelló, A., & Doménech, R. (2002). Human capital inequality and economic growth: some new evidence. The economic journal, 112 (478), C187-C200.
Clearinghouse. (2009). “Low-cost water security technologies for developing countries.” http://www.jalmandir.com/filtration/life/life-straw.html
Dawe, G., Jucker, R., & Martin, S. (2005). Sustainable development in higher education: current practice and future developments. A report to the Higher Education Academy, York (UK) (http://www. Heacademy. Ac. Uk/assets/York/documents/ourwork/tla/sustainability/sustdevinhefinalreport. Pdf).
DOE (US Department of Energy). (2002). Domestic Water Conservation Technologies. Office of Energy Efficiency and Renewable Energy, Federal Energy Management Program Federal Technology Alerts, October.
Fadeeva, Z., Mochizuki, Y., Brundiers, K., Wiek, A., & Redman, C. L. (2010). Real‐world learning opportunities in sustainability: from classroom into the real world. International Journal of Sustainability in Higher Education.
Gaard Martin, Binning, Philip John, Albrechtsen, Hans-Jørge. (2011). increasing urban water self-sufficiency: New era, new challenges, Journal of Environmental Management, 57.
Huang, D., Ou, B., & Prior, R. L. (2005). The chemistry behind antioxidant capacity assays. Journal of agricultural and food chemistry, 53(6), 1841-1856.
Kao, H. Y., & Yu, J. Y. (2009). Contrasting eastern-Pacific and central-Pacific types of ENSO. Journal of Climate, 22(3), 615-632.
Larijani, K. M. (2005). Irans Water Crisis; Inducers, Challenges and Counter-Measures.‏
Martin, B. R. (2012). The evolution of science policy and innovation studies. Research Policy, 41(7), 1219-1239.
Rothwell, R. (1994). Towards the fifth-generation innovation process. International marketing review, 11(1), 7-31.
Seers, D. (1969). The Meaning of Development. International Development Review. Vol.11 No.1. PP. 3-4.
Shamir, B., & Salomon, I. (1985). Work-at-home and the quality of working life. Academy of Management Review, 10(3), 455-464.
Shephard, G. S., Marasas, W. F., Burger, H. M., Somdyala, N. I. M., Rheeder, J. P., Van der Westhuizen, L., ... & Van Schalkwyk, D. J. (2007). Exposure assessment for fumonisins in the former Transkei region of South Africa. Food additives and contaminants, 24(6), 621-629.‏Stine, D. D. (2009). Science and technology policymaking: A primer. DIANE Publishing.
Strauss, A., & Corbin, J. (1998). Basics of qualitative research techniques (pp. 1-312). Thousand oaks, CA: Sage publications.‏Struck Scott D. (2012). Visions of Green Technologies in 2050 for Municipal Resource Management, Environmental and Water Resources Institute (EWRI) of the American Society of Civil Engineers.
Thorbecke, E. (2007). The evolution of the development doctrine, 1950–2005. In advancing development (pp. 3-36). Palgrave Macmillan, London.
WWAP, U. (2009). United Nations World Water Assessment Programme. The world water development report 3: water in a changing world.‏
Xu, C. Y., & Singh, V. P. (2004). Review on regional water resources assessment models under stationary and changing climate. Water resources management, 18(6), 591-612