روزنامه‌نگاری علم و ترویج علم در عصر رسانه‌های نوین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم ارتباطات اجتماعی، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی

2 هیئت علمی گروه ارتباطات اجتماعی، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی

3 هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور

4 هیئت علمی گروه ارتباطات اجتماعی، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران

چکیده

در عصر رسانه‌های نوین از سویی گستره و سرعت پوشش اخبار علمی افزایش یافته و از سوی دیگر صحت و اعتبار اخبار این حوزه با تردیدهایی همراه شده است. در چنین شرایطی روزنامه نگاری علم یکی از تخصص هایی است که بیش از هر زمان دیگر به آن نیاز داریم. پژوهش حاضر با هدف توجه و تمرکز بر سهم روزنامه‌نگاری علم در ترویج علم در شرایط کنونی و در عصر رسانه های نوین انجام شده است. در این راستا مولفه‌های تقویت ارتباط و اعتماد میان جامعه علمی با عموم، استفاده از رسانه‌های نوین، افزایش آگاهی از نوع و نحوه تعامل با مخاطب و افزایش مشارکت و همراهی دانشگاهیان با روزنامه‌نگاران علم مدنظر قرار گرفته اند. این پژوهش از نظر هدف یک تحقیق تحلیلی-تفسیری است. جامعه آماری شامل 20 نفر از خبرگان حوزه روزنامه‌نگاری علم است. نمونه‌گیری خبرگان به روش هدفمند انجام شد و ابزار جمع‌آوری داده‌ها، مصاحبه نیم‌ساختاریافته می‌باشد.
نتایج نشان می دهند از طریق توانمندسازی روزنامه‌نگار علم می‌توان به تولید محتوای متناسب با نیازهای‌ عمومی پرداخته و نقش نظارتی و مطالبه‌گری روزنامه‌نگاران علم را افزایش داد. همچنین رسانه‌های نوین نیز قادرند به تقویت ارتباط و اعتماد میان جامعه علمی با عموم پرداخته و مشارکت و همراهی دانشگاهیان با روزنامه‌نگاران علم را افزایش دهند.

کلیدواژه‌ها


احسانی فر، محمدمهدی. (1399). فصلنامه دانش‌ها و آموزه‌های قرآن و حدیث دوره 2، شماره 6، 41 - 85
الوانی، مهدی؛ بودلایی، حسن. (1391). پدیدارشناسی در مطالعات کارآفرینی، فصلنامه علوم مدیریت ایران، دوره 5، شماره 19، - 33 تا 61.
اجاق، زهرا. (1392). نقش اجتماعی ترجمه در افزایش سواد علمی عموم: بی توجهی به نقش گرایی در مجلات. مطالعات ترجمه، 16 (41)، 46-59.
اجاق، زهرا. (1398). بازتعریف نقش و جایگاه روزنامه نگاری علم در ایران. مطالعات فرهنگ ارتباطات، 20 (45)، 103-126.
آذر، عادل؛ خسروانی، فرزانه؛ جلالی، رضا. (1397)، تحقیق در عملیات نرم، انتشارات سازمان مدیریت صنعتی.
بروجردی، مهدخت؛ بنیادی، فاطمه. (1394). چالش‌ها و موانع توسعه روزنامه نگاری علم در ایران. مطالعات میان رشته‌ای در علوم انسانی، 7 (۲۷)، 171-203.
بنیادی، فاطمه؛ مهدخت بروجردی علوی. 1395. عملکرد روزنامه نگاران علم در صفحه علم و فناوری مطبوعات. مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 12 (43)، 121-153.
جلالی، رستم. (1391). نمونه‌گیری در پژوهش‌های کیفی، مجله تحقیقات کیفی در علوم سلامت، 1 (4)، 310-320.
جهان پناه، محمدحسین. (1399). تحول نقش و کارکردهای روزنامه نگاری علم در مواجهه با رسانه های نوین، پایان نامه کارشناسی ارشد
خانیکی، هادی. (1397). ضرورت تقویت روزنامه نگاری علمی برای شکل گیری ارتباط صحیح رسانه‌ها و نهادهای علمی دانشگاهی. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
دانایی‌فرد، حسن؛ الوانی، مهدی؛ آذر، عادل. (1393). روش‌شناسی پژوهش کیفی در مدیریت: رویکردی جامع، انتشارات صفار.
رنجبر، هادی؛ حقدوست، اکبر؛ صلصالی، مهوش؛ خوشدول، علی. (1391). نمونه‌گیری در پژوهش‌های کیفی: راهنمایی برای شروع. پژوهش علوم سلامت و نظامی، 2 (3)، 238 تا 250.
روشندل اربطانی‌، طاهر. 1394، پژوهشی بنیادین در حوزۀ مفاهیم نظری سیاست‌گذاری رسانه ای. مدیریت دولتی 3. 481-504.
روشندل اربطانی‌، طاهر؛ حیدری، علی. (۱۳۹۷). طراحی مدل سیاست‌گذاری رسانه ای سازمان تأمین اجتماعی ایران
صفوی، بهاره (1393). آینده روزنامه‌نگاری علم در عصر دیجیتال. ترویج علم، 5(2)، 39-62.
صفوی، بهاره؛ تاجیک، سمیه. (1396). نقش روزنامه‌نگاران علم در ارتقای سطح دانش جامعه و مقابله با شبه علم. ترویج علم، 8 (13)، 5-22.
عسکری، فروغ (1399). سیاست‌گذاری روزنامه‌نگاری علم و تاثیر آن در رشد علوم و فناوری در کشور، فصلنامه روزنامه‌نگاری الکترونیک، 6 (2)، 45-55.
فرهنگی، علی اکبر؛ رضا پور، حسین؛ افضلی، میترا. (1398). تبیین الگوی ارتباطات عمومی علم در برنامه‌سازی علمی در سیمای جمهوری اسلامی ایران. رادیو تلویزیون، 2 (3)، 34-62.
قانعی، امین؛ مرشدی، ابوالفضل. (1390)، پیمایش فهم عمومی از علم و فناوری در شهروندان تهرانی، فصلنامه جهاد مدیریت، 3 (3)، 93-110.
قنبری باغستان، عباس، انصاری، نفیسه. (1398). سیاست‌گذاری رسانه ای و تأثیر آن بر توسعه: مطالعه موردی کشور هند. فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات, 15(57), 141-168.
قدیمی، اکرم(1394). نقش رسانه‌ها در عمومی‌سازی علم. فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات،12(42)،11-36
ماهر، زهرا؛ مدنیان، سارا. (1394). بررسی وضعیت درک عمومی از علم و فناوری بین شهروندان مورد مطالعه: شهر اصفهان، کنفرانس بین‌المللی علوم اجتماعی و جامعه شناسی، 1-13.
موسوی، ثریا. (1398). روزنامه‌‎نگاری محیط‎زیست: مطالعه موردی پوشش خبری رویداد بلداجی در خبرگزاری‎ها و سایت‎های خبری. جامعه، فرهنگ، رسانه، 8 (33)، 33-56.
نادری‌فر، مهین؛ گلی، حمیده؛ قلجایی، فرشته. (1396). گلوله‌برفی روشی هدفمند در نمونه‌گیری تحقیقات کیفی، نشریه گام‌های توسعه در آموزش پزشکی، دوره 14، شماره 41، ص 101-121.
نصرالهی، اکبر. (1399). روزنامه‌نگاری علم عامل افزایش اعتماد عمومی. گروه اجتماعی خبرگزاری آنا.
Amend, E., & Secko, D. M. (2013). In the face of critique: A metasynthesis of the experiences of journalists covering health and science. Science communication, 34(2), 241-282.
Attride-Stirling, J. (2001). Thematic networks: an analytic tool for qualitative research. Qualitative research, 1(3), 385-405.
Barel-Ben David, Y., Garty, E. S., & Baram-Tsabari, A. (2020). Can scientists fill the science journalism void? Online public engagement with science stories authored by scientists. PloS one, 15(1), 145-169.
Dunwoody, S. (2021). Science journalism: Prospects in the digital age. In Routledge handbook of public communication of science and technology. Routledge, 14-32.
Guenther, L., Bischoff, J., Löwe, A., Marzinkowski, H., & Voigt, M. (2019). Scientific evidence and science journalism: Analysing the representation of (un) certainty in German print and online media. Journalism studies, 20(1), 40-59.
Holsti, O. R. (1969). Content analysis for the social sciences and humanities, Reading, MA: Addison-Wesley.
La, V. P., Pham, T. H., Nguyen, M. H. (2020). Policy response, social media and science journalism for the sustainability of the public health system amid the COVID-19 outbreak: the Vietnam lessons. Sustainability, 12(7), 29-47.
Laghi, R. (2021). Fiction, Science, Journalism: Hybrid Narrative Paths for Our Challenging Present. Cadernos de Literatura Comparada, (44), 239-253.
Maiden, N., Zachos, K., Franks, S., Wells, R., & Stallard, S. (2020, October). Designing digital content to support science journalism. In Proceedings of the 11th Nordic Conference on Human-Computer Interaction: Shaping Experiences, Shaping Society, 1 (1), 1-13.
Massarani, L. (2021). Science journalism in Latin America: historical record of the First Interamerican Seminar held in the region in 1962. Intercom: Revista Brasileira de Ciências da Comunicação, 44, 273-285