ضرورت، کاربست و اثرگذاری طبقه‌بندی در توسعه علم

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای بازیابی اطلاعات و دانش، دانشگاه خوارزمی ،تهران، ایران

2 دانشجوی دکترای مدیریت دانش، دانشگاه تربیت مدرس تهران،ایران

چکیده

طبقه‌بندی علوم از دغدغه‌های دیرین و دائمی فیلسوفان و فرزانگان بوده، و ضرورت مرتفع ساختن این مسئله، تا آنجا بوده که شماری از فلاسفه و علمای شرقی و غربی در این وادی تلاش­هایی داشته و طرح­هایی از طبقه­بندی­های گوناگون، با ملاکها و رویکردهای مختلف نیز ارائه نموده­اند. هدف اصلی این مقاله، بررسی نقش و اثرگذاری طبقه­بندی در توسعه علوم است. روش این مقاله، مطالعه اسنادی با رویکرد تحلیلی- فلسفی می­باشد. در انتهای مقاله نیز با عنایت به مباحث مطرح شده، اثرات طبقه­بندی در توسعه علم، به صورت فشرده ارائه گردیده، از سوی دیگر بیان شد که توانایی در طبقه‌بندی علوم، به معنی تسلّط علمی نیز می­باشد. و این موضوع نه ‌تنها در عرصه علم اهمیّت دارد، بلکه تأثیرات فرهنگی عمیقی نیز در پی خواهد داشت؛ به‌طوری که یکی از متفکّران این حوزه می‌گوید: «اگر فرهنگی بتواند روش تقسیم‌بندی علوم خود را وارد فرهنگ دیگری کند، تمام آن فرهنگ را تسخیر کرده است.

کلیدواژه‌ها


  • آزاد ارمکی، تقی (1387). تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام: از آغاز تا دوره معاصر .-تهران: نشر علم، چاپ پنجم.
  • ابن‌حزم اندلسی، علی بن احمد (1369). مراتب‌العلوم، ترجمه محمدعلی خاکساری، مشهد: انتشارات بنیاد پژوهشهای اسلامی.
  • ابن‌خلدون، عبدالرحمن، (1390) مقدمه ابن‌خلدون (جلد اول). ترجمه محمد پروین‌گنابادی. تهران. شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  • بحرانی، مرتضی. (1392). رشته، میان‌رشته و تقسیم‌بندی علوم. "فصلنامه مطالعات میان رشته‌ای در علوم انسانی"، دوره پنجم، شماره 2، بهار 1392 ، 59 –
  • بکار، عثمان (1389). طبقه‌بندی علوم از نظر حکمای مسلمان؛ ترجمه جواد قاسمی .-مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی. چاپ دوم.
  • تردینیک، لوک (1395). بسترهای اطلاعات دیجیتال: رهیافتهای نظری برای فهم اطلاعات دیجیتال، ترجمه علی فارسی‌نژاد.-تهران: چاپار .
  • داوری اردکانی، رضا. (1390). ما و تاریخ فلسفه اسلامی. تهران. سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  • رشاد، علی‌اکبر (1395). منطق طبقه بندی علوم. مجله ذهن، شماره 4،. 28-4 .
  • رشاد، علی‌اکبر (1396). "یادداشت اختصاصی خبرگزاری مهر"، 12 آبان ماه 1396.
  • زوستاک، ریک (1397). طبقه‌بندی علم: پدیده‌ها، داده‌ها، نظریه‌ها، روش‌ها، رویه‌ها ؛ ترجمه رضا مختارپور و علی‌اکبر خاصه .- تهران: نشر کتابدار .
  • سجادی، سیدجعفر (1375). فرهنگ علوم فلسفى و کلامى، تهران: امیر کبیر.
  • سجادی، سید صادق (1388). طبقه‌بندی علوم در تمدن اسلامی. تهران. انتشارات امیرکبیر.
  • عباس نژاد، محسن (1393). علم و فراعلم؛ پژوهشی در نسبت علم با ارزشها، متافیزیک، جامعه و فرهنگ .-مشهد: بنیاد پژوهشهای قرآنی. چاپ اول.
  • عزیزی، عباس. (1386). مصباح‌الشریعه ومفتاح الحقیقه (رهنمودهای امام صادق(ع)).انتشارات صلاه. چاپ چهارم.
  • غلامی، رضا (1395). بررسی رویکردهای پنج‌گانه در مواجهه با علم، "فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم انسانی"/ سال دوم شماره 2، شماره پیاپی 3، تابستان 1395.
  • فارابی، ابونصر. (1389). احصاء‌العلوم. ترجمه حسین خدیوجم. تهران. شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  • قنادی نژاد، فرزانه و غلامرضا حیدری (1398). طبقه بندی علوم از دیدگاه دانشمندان دوره اسلامی، از قرن دوم هجری تا عصر حاضر؛ مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، دوره 30، شماره 2، 17-1 .
  • قرآن مجید.
  • مقدم، محمد‌باقر (1373). درآمدی بر رده‌بندی علوم.- قم: انتشارات کتابخانه ‌آیت‌الله مرعشی نجفی.
  • نصر، سیدحسین. (1391). علم و تمدن در اسلام. ترجمه احمد آرام. تهران. شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  • نوری کوتنایی، نظام‌الدین (1387). روش‌شناسی علوم یا متدولوژی.- تهران: نشر زهره .
  • یعقوب‌نژاد، محمدهادی (1391). طبقه‌بندی علوم و چالش‌های فرارو، "فصلنامه علمی پژوهشی فلسفه و الهیات"، سال شانزدهم، شماره چهارم، زمستان 1391

 

  • Almon , B. (1998). Exploring ethics: a travelers tale, Blackwell, Oxford.
  • Jacob, Elin k. (2004). Classification and Categorization: A Difference that Makes a Difference. in "Library Trends" · December
  • Kwasnik, Barbara H. (1999). The Role of Classification in Knowledge Representation and  "LIBRARY TRENDS", Vol. 48, No. 1,Summer,pp. 22-47.'
  • McKeon, R. (1994). On Knowing – The natural sciences, university of Chicago press, Chicago.
  • Thomas, Michael S. C. Denis Mareschal and Iroise Dumontheil (2020). Educational Neuroscience Development  Across the  Life Span. NewYork: Routledge.
  • Ziman, J. (2000). Are debatable scientific questions debatable? Social