مبانی و مفاهیم آینده‌پژوهی

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسنده

استادیار گروه آینده‌اندیشی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور

چکیده

آینده­پژوهی دانشی است فراتمدنی و فرارشته­ای که کشف آینده­های محتمل و تلاش برای ساخت آینده­های مطلوب را سر­لوحه اهداف خود دارد. نگاه آینده­پژوهی به آینده بسیط نیست و باور به متکثر بودن آینده یا همان آینده­های بدیل (آینده‌های گوناگونی که ممکن است برای افراد، گروه‌ها و رویدادها وجود داشته باشد) دارد. انسان در این رویکرد مختار و کنش‏گرا است تا مجبور و واکنش­گرا، بنابراین انسان قادر به ساختن آینده­های مبتنی بر امیال و آرزوهای خود است. امروزه از این رشته دانشگاهی تحت عنوان علم و هنر ساخت آینده یاد می­شود و کشورهای جهان سعی دارند ابتدا به کسب این دانش تحت عنوان ابزاری راهبردی دست یابند و سپس به بازآفرینی آن متناسب با ارزش­ها و هنجارهای اجتماعی خود بپردازند.
   دولت­ها می­کوشند تا با استعانت از آینده‏پژوهی به تسخیر پیش­دستانه آینده­ فائق آیند و در تعامل با آینده و تلاش برای ساخت آن فقط عنصر نظاره­گر وقوع رخدادهای آینده نباشند. در واقع آنها با این رویکرد نه تنها در مواجهه با آینده و دریای ژرف تغییرات همراه آن، غافلگیر نمی­شوند بلکه با آگاهی و شناخت کامل به استقبال آینده خواهند رفت و در تقابل با آن به عنصری فعال و تصمیم­ساز مبدل می­شوند. نگارنده در این مقاله سعی دارد با استعانت از منابع متنوع، با بیانی ساده به مقوله مبانی و مفاهیم آینده­پژوهی و آموزه­های آن بپردازد. از طرفی تسری نگاه ترویجی در حوزه آینده­پژوهی ضروری است.

کلیدواژه‌ها


پژوهی. اصفهان: پارس ضیاء. زاده، ا. (1392). آینده خزایی، س.؛ محمود
نگاری. اصفهان: پارس ضیاء. شناسی آینده زاده، ا. (1392). روش خزایی، س.؛ محمود
ع دفاعی.یقاتی صنایپژوهی. تهران: مؤسسه آموزشی و تحق وند، ع. (1391). آشنایی با آینده پدرام، ع.؛ جلالی
پژوهی. تهران: دانشگاه امام صادق (ع). های آینده حاجیانی، ا. (1392). اصول و روش
نگری. تهران: اکسیر. شناسی آینده مردوخی، ب. (1391). روش
نگاری فناوری. بوشهر: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی بوشهر. پور، ا. (1390). آینده نبی
قاتیز تحقک1، تهران: مر 0 دری، ا. ه.؛ امامی، ی. (1388). گزارش نهایی فاز اول طرح پامفایا، ع.؛ حیپا
شور.ک است علمییس
فر، تهران: نماد- نیما، 1388. یابی آینده. مترجم، سیاوش ملکی 200). برون کورنیش، ا. (
ن.یع نویز صناکنگاری از مفهوم تا اجرا. تهران: مرندهیری، ر. (1385). آیناظمی، ا. ؛ قد
نولوژی. تهران: گلبان.کنگاری تندهیهای آاد توسعه فردا (1385). روشیبن
پژوهی وندهیز آکپژوهی راهبردی. تهران: مرندهیی، س.؛ پدرام، ع. (1381). راهنمای گام به گام آیخزا
اشتر. کرسانی دانشگاه صنعتی مال اطلاع
وسف.ی ق به روش دلفی. تهران:یزاده، ع. (1385). اجرای تحق عالی
Bell, W. (1997). History, purposes, and knowledge. Foundations of futures
studies, vol. 1. New Brunswick and London: Transaction Publishers.
Bell, W. (1997). Values, objectivity, and the good society. Foundations of
futures studies, vol. 2. New Brunswick and London: Transaction Publishers.