تحلیل چشم‎انداز پژوهش، نقشه دانش و الگوهای هم ‎نویسندگی مطالعات کووید 19

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

1 دانشگاه تربیت مدرس

2 گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران

چکیده

با توجه به‌ضرورت و شناسایی منشأ، نحوه تشخیص، راه‌های پیشگیری، کنترل و درمان بیماری مسری کووید 19 در بیشتر کشورهای جهان از یک‌سو و اجرا و انتشار پژوهش‌های اثربخش پژوهشگران دنیا ‌در ارتباط با این بیماری از جوانب مختلف آن از سوی دیگر، هدف پژوهش حاضر تحلیل چشم‌انداز پژوهش، نقشه دانش و شبکه‌های همکاری مطالعات کووید 19 در وبگاه علم است.
پژوهش حاضر کاربردی، با رویکرد تحلیل هم‌‌واژگانی و تحلیل شبکه انجام گرفته است. جامعه پژوهش تولیدات علمی مرتبط با موضوع کرونا ویروس 2019 در وبگاه علم از اواخر سال 2019 و سال 2020 است. نرم‌افزارهای Histcit و Excel جهت تحلیل داده‌ها و VOSviewer جهت ترسیم نقشه‌ها استفاده شده است.
در حوزه کووید 19، 579 اثر توسط 2928 نویسنده از 68 کشور جهان در 318 نشریه نمایه شده در وبگاه علم بازیابی شد. چین بیشترین تولیدات را داشته‌ است. Mahase E و Li XW به ترتیب بیشترین تولیدات و استنادات را به خود اختصاص داده‌اند. دانشگاه‌های Chinese acad sci و Capital med univ از نظر تولید اثر و دریافت استناد پیشگام هستند. حوزه‌ شیمی بیشترین سهم را در تولید آثار این حوزه داشته است. بیشترین هم رخدادی را واژگان کروناویروس، کروناپروتئین و کرونا داشتند. واژگان مطالعات کووید 19، 4 خوشه موضوعی تشکیل دادند که منشأ و تشخیص، نحوه انتقال، شیوع و تکثیر این بیماری، تغییر شکل، واکسن، تأثیر نانو ذرات مهم‌ترین گرایش‌های پژوهشگران مطالعات کووید 19 در سطح بین‌المللی هستند. شبکه همکاری علمی مطالعات کووید 19، منسجم نبوده هرچند تاکنون بیشترین همکاری بین کشورهای چین و ایالات‌متحده و میان دانشگاه‌های Chinese acad sci و Fudan univ بوده است.
ایران دارای رتبه 16 در میان 68 کشور مشارکت‌کننده است. کشورهایی که در وضعیت مشابهی قرار دارند در یک خوشه قرار دارند. Mahase E روزنامه‌نگار حوزه سلامت از انگلیس با مطالعاتی از نوع اخبار دارای بیشترین تولیدات در این حوزه است.

کلیدواژه‌ها


احمدی، حمید؛ عصاره، فریده ) 1396 (. مروری بر کارکردهای تحلیل همواژگانی. مطالعات
ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات. 28 ( 1 :) 125 - 145 .
حسن زاده، پریسا؛ اسفندریاری مقدم، علیرضا؛ سهیلی، فرامرز و موسوی چلک، افشین
( 1397 (. هم نویسی و رابطه بین نفوذ اجتماعی و میزان کارایی و بهره وری پژوهشگران حوزه
نارسایی مزمن قلب و عروق. پژوهشنامه علم سنجی، 2 ( 2 ،) 143 - 160 .
خاصه، علی اکبر؛ زکیانی، شعله و سهیلی، فرامرز ) 1397 (. تحلیل پژوهش های ایران در حوزه
سرطان پستان: مطالعه علم سنجی. پیاورد سلامت، 12 ( 3 ،) 161 - 174 .
دانش، فرشید و قویدل، سمیه ) 1398 (. کرونا ویروس: علم سنجی پنجاه سال تولید علم جهانی.
مجله میکروب شناسی پزشکی ایران، 14 ( 1 .)
142
ذوالفقاری، ثریا؛ توکلی راوری، محمد؛ میرزایی، احمد؛ سهیلی، فرامرز و سجادیان، محمد
( 1395 (. کاربرد نقشههای بهدس تآمده از تحلیل هم رخدادی واژگان پروانههای ثبت اختراع
در آشکارسازی دانش فنی. مطالعات ملی و کتابداری سازماندهی اطلاعات، 27 ( 3 ،) 147 -
159 .
ذوالفقاری، ثریا؛ سهیلی، فرامرز؛ توکلیزادهراوری، محمد و میرزایی، احمد ) 1394 (. تحلیل
هم واژگانی پروانههای ثبت اختراع برای آشکارسازی زمینههای موضوعی فناوری. رهیافت،
59 ، 51-65 .
رادفر، امیرحسام ) 1391 (. بررسی کتابها و مقالات تخصصی منتشرشده در حوزه کتابداری
و اطلاعرسانی سال 1390 . فصلنامه دانش شناسی، 5 ( 18 ،) 35 – 52 .
سهیلی، فرامرز و عصاره، فریده ) 1392 (. مفاهیم مرکزیت و تراکم در شبکههای علمی و
اجتماعی. فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 24 ( 3 ،) 92 - 108 .
شکریه زاده، پریسا؛ زال زاده، ابراهیم و سهیلی، فرامرز ) 1396 (. ترسیم ساختار حوزههای
علمی با استفاده از روش هم واژگانی: مطالعه موردی تحقیقات کشاورزی استان کرمانشاه.
پژوهشنامه علمسنجی، 3 ( 5 ،) 85 - 96 .
صدیقی، مهری ) 1393 (. بررسی کاربرد روش تحلیل هم رخدادی واژگان در ترسیم ساختار
حوزههای علمی )مطالعه موردی: حوزه اطلاعسنجی (. پژوهشنامه پردازش و مدیریت
اطلاعات، 30 ( 2 ،) 373 - 396 .
عرفان منش، محمد امین و ارشدی، هما ) 1394 (. شبکه هم نویسندگی مؤسسات در مقالههای
علم اطلاعات و دانش شناسی ایران. تحقیقات کتابداری و اطلا عرسانی دانشگاهی، 49 ( 1 ،)
79-99 .
فدایی، غلامرضا؛ سالمی، نجمه و عصاره، فریده ) 1393 (. بهکارگیری معیارهای تحلیل
شبکههای اجتماعی در ارزیابیهای کتابسنجی. فصلنامه دانششناسی )علوم کتابداری و
اطلاعرسانی و فناوری اطلاعات(، 7 ( 25 ،) 81 - 88 .
فرنوش، غلامرضا؛ علیشیری، غلامحسین؛ حسنی ذیجود، رضا؛ درستکار، روح الله و جلالی
فراهانی، علیرضا ) 1399 (. شناخت کروناویروس نوین - 2019 و کووید – 19 براساس ش واهد
موجود. طب نظامی، 22 ( 1 .) 1 - 11 .
143
مکیزاده، فاطمه؛ حاضری، افسانه؛ حسینی نسب، سیدحسین؛ سهیلی، فرامرز ) 1395 (. تحلیل
موضوعی و ترسیم نقشه علمی مقالات مرتبط با حوزه درمان افسردگی پاب مد. فصلنامه
مدیریت سلامت، 19 ( 65 :) 51 - 63 .
موسوی چلک، افشین؛ ریاحی، عارف و زارع، امین ) 1396 (. یک دهه مطالعات پژوهشگران
ایرانی در حوزه سرطان و مقایسه آن با کشورهای منطقه و جهان ) 2006 - 2015 (. پژوهش در
پزشکی، 41 ( 4 ،) 282 - 293 .
نوروزی چاکلی، عبدالرضا ) 1391 (. نقش و جایگاه مطالعات علمسنجی در توسعه. پژوهشنامه
پردازش و مدیریت اطلاعات، 27 ( 3 ،) 723 - 736 .
یوسفی، احمد؛ گیلوری، عباس و شهمیرزادی، طیبه ) 1391 (. بررسی کمی و کیفی مقالات
ISI Web of Science نویسندگان ایرانی در حوزه میکروب شناسی. میکروب شناسی
پزشکی ایران، 6 ( 9 ،) 59 - 75 .
Abbasi, A. Hossain, L., & Leydesdorff, L. (2012). Betweenness centrality as a driver of preferential attachment in the evolution of research collaboration networks. Journal of Informetrics, 6(3), 403-412.
Besslaar, P., G. Heimeriks. (2006). Mapping research topics using word-reference co-occurrences: A method and an exploratory case study. Scientometrics, 68 (3), 377–393.
Bonilla-Aldana, D. K., Quintero-Rada, K., Montoya-Posada, J. P., Ramírez-Ocampo, S., Paniz-Mondolfi, A., Rabaan, A. A., ... & Rodríguez-Morales, A. J. (2020). SARS-CoV, MERS-CoV and now the 2019-novel CoV: Have we investigated enough about coronaviruses?-A bibliometric analysis. Travel medicine and infectious disease, 33, 101566.
Colavizza, G., Costas, R., Traag, V. A., Van Eck, N. J., Van Leeuwen, T., & Waltman, L. (2020). A scientometric overview of CORD-19. BioRxiv.
Conducting polymer nanocomposite. Technological forecasting and social change, 78 (1).
Cuellar, M. J., Vidgen, R., Takeda, H., & Truex, D. (2016). Ideational influence, connectedness, and venue representation: Making an assessment of scholarly capital. Journal of the Association for Information Systems, 17(1), 1.
Ding ،Y. Chowdhury ،G. G. & Foo ،S. (2001). Bibliometric cartography of information retrieval research by using co-word analysis. Information processing & management ،37(6) ،817-842.
Fricke, R., Uibel, S., Klingelhoefer, D. & Groneberg, D. (20113). Influenza: a scientometric and density-equalizing analysis. BMC Infectious Diseases, 13(454).
144
Han, P., Shi, J., Li, X., Wang, D., Shen, S., & Su, X. (2014). International collaboration in LIS: global trends and networks at the country and institution level. Scientometrics, 98(1), 53-72.
Hansen, D. L., Shneiderman, B., & Smith, M. A. (2010). Analyzing social media networks with NodeXL: Insights from a connected world. Burlington: Morgan Kaufmann.
Hossain, M. M. (2020). Current Status of Global Research on Novel Coronavirus Disease (COVID-19): A Bibliometric Analysis and Knowledge Mapping. Available at SSRN 3547824.
Kousha, K., & Thelwall, M. (2020). COVID-19 publications: Database coverage, citations, readers, tweets, news, Facebook walls, Reddit posts. arXiv preprint arXiv:2004.10400.
Law, J., & Whittaker, J. (1992). Mapping acidification research: A test of the co-word method. Scientometrics, 23(3), 417-461.
Lee, P.C., H. N. Su. (2011). Quantitative mapping of scientific research-the case of electrical
Nirmal, S., Brar, R. S., Shankar, B., Chavan, S. (2019). Scientometric analyses and visualization of scientific outcome on Nipah virus. CURRENT SCIENCE, 117(10).
Sa’ed, H. Z. (2016). Global research trends of Middle East respiratory syndrome coronavirus: a bibliometric analysis. BMC infectious diseases, 16(1), 255.