بررسی نقش استراتژی هم‌رقابتی در عملکرد نوآوری شرکت های حوزه‌‌‌‎ی IT با ملاحظه ی میانجی‌گری ظرفیت جذب و تسهیم دانش

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسنده

گروه مدیریت بازرگانی ، دانشکده مدیرت و حسابداری ، پردیس فارابی دانشگاه تهران .

چکیده

چکیده
در محیط ناآرام و متلاطم کسب و کار امروز ، شرکت ها بیش از بیش نیازمند همکاری با یکدیگر هستند. هم‌رقابتی استراتژی همکاری بین رقبای یک صنعت است. هم‌رقابتی یک نو واژه‌ای است که برای توصیف رقابت همکارانه پیشنهاد شده است. درحقیقت باید اذعان داشت که، هم‌رقابتی، در قیاس با سایر همکاری‌ها، مناسب‌تر و ایده‌آل‌تر به شمار می‌رود که باعث بهبود محصولات و خدمات شده و بقای شرکت‌ها و سازمان‌ها را بهتر تضمین می‌کند. در چند دهه‌ی اخیر استراتژی هم‌رقابتی با اقبال فراوانی در میان شرکت‌ها رو به‌رو شده است و پژوهش‌های این حوزه نیز روند رو به رشدی داشته است. این پژوهش، با هدف بررسی تاثیر استراتژی هم‌رقابتی بر عملکرد نوآوری، با میانجی‌گری ظرفیت جذب دانش و تسهیم دانش انجام شد. این پژوهش، از نظر هدف کاربردی، از لحاظ جمع‌آوری اطلاعات توصیفی پیمایشی و از نظر روابط بین متغیرها از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش شامل شرکت‌های فعال در صنعت IT در استان تهران و قم می‌باشد و داده‌ها از 184 نفر از مدیران عامل شرکت‌های این حوزه با روش نمونه‌گیری تصادفی ساده جمع آوری شده است. ابزار جمع آوری داده‌ها، پرسش‌نامه‌ی ترکیبی از چند پرسشنامه‌ی استاندارد است، که روایی آن بر اساس روایی همگرا و روایی تشخیصی و پایایی آن از طریق پایایی سازه مورد سنجش قرار گرفت. اطلاعات به دست آمده با استفاده از مدل معادلات ساختاری و نرم‌افزارهای SPSS23 و AMOS22 تجزیه و تحلیل شد. پس از تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم افزار، تمامی فرضیات مطرح شده در پژوهش پذیرفته شدند.

کلیدواژه‌ها


ابراهیمینژاد، مهدی و دهقانی سلطانی، مهدی )1397 . ( "نقش قابلی تهای نوآوری فناورانه در
ارتقا عملکرد نوآوری شرک تهای دانش بنیان" پژوهشهای مدیریت عمومی، سال یازدهم، شماره
چهل و یکم، ص 109 - 83 .
الیاسی، مهدی؛ صفردوست، عاطیه و محمد روشه سرا، محمد.) 1397 .(."بررسی نقش استراتژی
نوآوری بر عملکرد نوآورانه سازمانها )مورد مطالعه: شرک تهای دانش بنیان حوزه زیست
فناوری("، اندیشه مدیریت راهبردی، سال دوازدهم، شماره اول، ص 183 - 202 .
اسماعیل پور، مجید و آرام، فرشاد) 1397 (. "بررسی تأثیر عوامل درون سازمانی مؤثر بر عملکرد
نوآورانه از طریق راهبرد محوری صادراتی ) مورد مطالعه: شرک تهای صادراتی استان
بوشهر("،نشریه علمی راهبردهای بازرگانی)دانشور رفتار سابق(، 15 ( 11 : ) 36 - 53
حاجی کریمی، عباسعلی و حاجی پور، بهمن) 1387 (. "طراحی مدل اندازه گیری ظرفی ت جذب
دانش: مطالعه موردی صنایع دارویی کشور"، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی. 14
( 1 : ) 51-70
رضوانی، مهران و طغرایی، محمدتقی) 1390 (."نقش آفرینی سرمایه اجتماعی سازمانی در گرایش
267
به نوآوری سازمانی در شرکتهای دانش بنیان ) مورد مطالعه: شرکتهای مستقر در پارک علم و فناوری
دانشگاه تهران( "، پژوهش نامه مدیریت تحول، سال سوم، شمارۀ 6، ص 53 - 28 .
رحیمی، ابراهیم) 1396 (. " بررسی تأثیر مدیری ت دانش بر عملکرد مالی با میانجیگری
یادگیری سازمانی"، نوآوریهای مدیریت آموزشی، 12 ( 4 :) 48 ، صفحه 21 - 7 .
رجایی آذرخوارانی، عباس) 1391 (. بررسی رابطه تسهیم دانش و قابلیت جذب دانش با بهبود
کیفیت علمی از دیدگاه اعضای هیئت علمی در دانشگاه های منتخب شهر اصفهان. دانشگاه اصفهان.
دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
رفیعی رش ت آبادی، فاطمه؛ نوروزی رودپشتی، زهره و مرادی، محمود.) 1397 (. "بررسی تأثیر و
ارائه الگویی برای نقش تسهیم دانش خارجی و نش ت دانش بر عملکرد نوآورانه شرکت"، فصلنامه
توسعه تکنولوژی صنعتی، 16 ( 31 ( ، صفحه 33 - 44 .
سلطانی، مرتضی؛ جعفری، سیدمحمدباقرو بیننده، راضیه) 1396 (. " بررسی تأثیر همکاری در
صنع ت فناوری اطلاعات بر عملکرد نوآوری در شرایط اجرای استراتژی هم رقابتی "، مدیری ت
فناوری اطلاعات, 9 ( 2 (، ص 313 - 332 .
صادقی، محمد تقی؛ موحدی سبحانی، فرزاد؛ رج بزاده، علی و شیرازی، حسین. 1396 . "بررسی
نقش میانجی ظرفی ت جذب دانش بر رابطه بین خطمشیهای مدیری ت منابع انسانی و عملکرد
سازمانی )موردمطالعه: شرک ت گاز استان قم("، مدیری ت منابع انسانی در صنع ت نف ت.، 8 ( 32 )
: 205-232
علامه، سیدمحسن؛ خلیل اکبر، رشید و عباسی رستمی، نجیبه. 1394 . "مبانی مدیریت دانش"،
چا اول، انتشارات رسا.
فتوت،سید محمد) 1396 ( ."بررسی تأثیر قابلیت های فناوری اطلاعات بر عملکرد شرکت با
نقش میانجی ظرفیت جذب و چابکی زنجیره تامین" ،پایان نامه کارشناسی ارشد،مدیریت
بازاریابی ، دانشگاه آزاد نیشابور
فیلسوفیان، مریم و اخوان، پیمان) 1396 (. "بررسی تأثیر رفتار تسهیم دانش بر عملکرد
268
سازمانی)مطالعه موردی: سازمان فضایی ایران("،. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات. 32 ( 3 )
: 713-730
کشاورزی، علیحسین ؛ صفری، سعید و حمیدیراد، جواد.) 1394 (. "بررسیتأثیرتسهیمدانش
بریادگیری، نوآوری وعملکرد سازمانی"، چشم اندازمدیری ت دولتی شماره 22 ، ص 103 - 128 .
معتمد، جعفر؛ امیرمحسنی، شاپور؛ ایروان منش، بهرام و حیدری، حامد. 1393 . "نقش اقدامات
مدیریت دانش در توسعه عملکرد نوآورانه سازمان"، فصلنامه مطالعات منابع انسانی، سال سوم،
شماره 12 ، ص 125 - 142 .
مرادی، محمود؛ ولی پور، محمدعلی؛ یاکیده، کیخسرو؛ صفردوست، عاطیه و عبداللهیان فرزانه.
1392 . " بررسی نقش ظرفیت جذب دانش بر عملکرد نوآورانه سازمانها )مطالعه موردی:
شرک تهای داروسازی و شرک تهای بیمه حاضر در بورس اوراق بهادار تهران( "، چشم انداز
مدیریت بازرگانی، شماره 13 ، ص 79 - 102 .
مرادی، محمود؛ عبداللهیان، فرزانه و صفردوس ت، عاطیه. ) 1396 (. " بررسی نقش ظرفیت جذب
دانش بر رابطه بین یادگیری از خطاهای سازمانی و نوآوری سازمانی"، فصلنامه علمی پژوهشی
مطالعات مدیریت )بهبود و تحول(، 19 ( 69 (، صفحه 121 - 149
محمدی مقدم، یوسف؛ ولی اصل، جواد، عابدی، معصومه) 1395 (. "بررسی تأثیر تسهیم دانش
بر فرایند یادگیری سازمانی با تأکید بر فناوری و تعامل اجتماعی )مطالعه موردی: صندوق
بازنشستگی صنعت نفت( "،مدیریت منابع انسانی در صنعت نفت. 7 ( 28 : ) 147 - 171
ملکی پور، احمد) 1391 (. " اهمیت مدیریت دانش و سازمانهای یادگیرنده در پویایی دانش
سازمانها"، ماهنامه اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی کار و جامعه - شماره 150
معتمد، جعفر؛ امیرمحسنی، شاپور؛ ایروان منش، بهرام و حیدری، حامد ) 1393 (. "نقش اقدامات
مدیریت دانش در توسعه عملکرد نوآورانهه سازمان "، فصلنامه مطالعات منابع انسانی، سال سوم،
شماره دوازدهم، ص 125 - 142 .
نصر اصفهانی، علی؛ انصاری، رضا و مولایی خوراسگانی، ریحانه) 1395 (. "بررسی تأثیر ظرفیت
269
جذب دانش بر کارآفرینی سازمانی)مورد مطالعه: شرک تهای مستقر در شهرک علمی تحقیقاتی
استان اصفهان("، توسعه کارآفرینی، 9 ( 2 (، ص 377 - 395 .
Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator–mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of personality and social psychology, 51(6), 1173.
Bengtsson, M., & Kock, S. (1999). Cooperation and competition in relationships between competitors in business networks. Journal of business & industrial marketing. Bengtsson, M., & Kock, S. (2000) .” Coopetition” in business Networks—to cooperate and compete simultaneously. Industrial marketing management, 29(5), 411-426. Bouncken, R. B., & Fredrich, V. (2012). Coopetition: performance implications and management antecedents. International Journal of Innovation Management, 16(05), 1250028. Brandenburger, A. M., & Nalebuff, B. J. (1996). Co-opetition. New York, Bantam Doubleday Dell Publishing Group.
Byrne, B. M. (2010). Structural equation modeling with AMOS: basic concepts, applications, and programming (multivariate applications series). New York: Taylor & Francis Group, 396, 7384.
Boer, H., & During, W. E. (2001). Innovation, what innovation? A comparison between product, process and organisational innovation. International Journal of Technology Management, 22(1-3), 83-107. Crick, J. M. (2019). Moderators affecting the relationship between coopetition and company performance. Journal of Business & Industrial Marketing. Czakon, W., Fernandez, A. S., & Minà, A. (2014). Editorial–From paradox to practice: the rise of coopetition strategies. International Journal of Business Environment, 6(1), 1-10.
Czakon, W., Klimas, P., & Mariani, M. (2020). Behavioral antecedents of coopetition: A synthesis and measurement scale. Long Range
270
Planning, 53(1), 101875.
Cohen, W. M., & Levinthal, D. A. (1990). Absorptive capacity: A new perspective on learning and innovation. Administrative science quarterly, 128-152. Dagnino, G. B., & Rocco, E. (Eds.). (2009). Coopetition strategy: theory, experiments and cases (Vol. 47). Routledge. Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of marketing research, 18(1), 39-50.
Gnyawali, D. R., & Park, B. J. (2009). Co‐opetition and technological innovation in small and medium‐sized enterprises: A multilevel conceptual model. Journal of small business management, 47(3), 308-330. Gnyawali, D. R., & Park, B. J. R. (2011). Co-opetition between giants: Collaboration with competitors for technological innovation. Research policy, 40(5), 650-663. Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., & Tatham, R. L. (2006). Multivariate data analysis 6th Edition. Pearson Prentice Hall. New Jersey. humans: Critique and reformulation. Journal of Abnormal Psychology, 87, 49-74. Lamming, R. (1993). Beyond,". Partnership: strategies for innovation and lean supply," Prentice-Hall, Hemel Hempstead, p148.
Levy, M., Loebbecke, C., & Powell, P. (2003). SMEs, co-opetition and knowledge sharing: the role of information systems. European Journal of Information Systems, 12(1), 3-17.
Lin, H.F.(2007). Knowledge sharing and firm innovation capability: An empirical study. Int. J. Manpow, 28, 315-332.
Nieto, M. J., & Santamaría, L. (2007). The importance of diverse collaborative networks for the novelty of product innovation. Technovation, 27(6-7), 367-377.
Pai, F. Y., Chang, H. F., & City, H. (2013). The effects of knowledge sharing and absorption on organizational innovation performance–A dynamic capabilities perspective. Interdisciplinary Journal of Information, Knowledge, and Management, 8, 83-97.
271
Pant, V., & Yu, E. (2018, September). Getting to win-win in industrial collaboration under coopetition: a strategic modeling approach. In International Conference on Business Informatics Research (pp. 47-66). Springer, Cham. Park, B. J. R. (2011). The effects of coopetition and coopetition capability on firm innovation performance (Doctoral dissertation, Virginia Tech).
Park, B. J., Srivastava, M. K., & Gnyawali, D. R. (2014). Impact of coopetition in the alliance portfolio and coopetition experience on firm innovation. Technology Analysis & Strategic Management, 26(8), 893-907. Preacher, K. J., & Hayes, A. F. (2004). SPSS and SAS procedures for estimating indirect effects in simple mediation models. Behavior research methods, instruments, & computers, 36(4), 717-731. Ritala, P. (2012). Coopetition strategy–when is it successful? Empirical evidence on innovation and market performance. British Journal of Management, 23(3), 307-324. Ritala, P., & Hurmelinna-Laukkanen, P. (2009). What's in it for me? Creating and appropriating value in innovation-related coopetition. Technovation, 29(12), 819-828. Schiavone, F., & Simoni, M. (2011). An experience‐based view of co‐opetition in R&D networks. European Journal of Innovation Management.
Schumacker, R. E., & Lomax, R. G. (2004). A beginner's guide to structural equation modeling. psychology press.
Wen, Q., & Qiang, M. (2016). Coordination and knowledge sharing in construction project-based organization: a longitudinal structural equation model analysis. Automation in Construction, 72, 309-320.
Zahra, S. A., & George, G. (2002). The net-enabled business innovation cycle and the evolution of dynamic capabilities. Information systems research, 13(2), 147-150.