آینده‌نگاری فاوا، آینده‌پژوهی دین و ابزارهای نوین ارتباطی

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسنده

عضو هیأت علمی گروه آیندهاندیشی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور

چکیده

آیندهپژوهی را در یک جمله میتوان علم و هنری دانست که همچون ابزاری کارآمد در دست انسانها
برای ساخت آینده به کار میرود. این علم در شکل بخشیدن به دنیای مطلوب ما حائز اهمیت است و
رویکرد اکتشافی و هنجاری دارد. در آیندهپژوهی ارزشها و هنجارهای فردی و اجتماعی از جایگاه
خاصی برخوردارند؛ بنابراین چشماندازی که آیندهپژوهی برای جوامع ارائه میدهد کاملاً منطبق و
متناسب با ارزشهای جوامع است. آیندهپژوهی نه تنها دارای مبانی بیدینی نیست بلکه به درستی
میتوان گفت از بسیاری از جنبهها با نگاه دینی به آینده مطلوب بشر که در ادیان مختلف بالأخص
اسلام و تشیع توصیه شده، قرابت کامل داشته و همسو است. اسلام نیز ضمن نوین تحقق جامعه
آرمانی مهدوی به پیروان خود توصیه کرده است تا با استعانت از امکانات و توانمندیهای جامعه
اسلامی بکوشند تا بستر تحقق جامعه مطلوب اسلامی فراهم سازند. ابزار مسلمانان نیز در این سلوک
کاملاً مشخص و فراهم شده است و فرای ابزار محسوس مادیون به مفاهیم عقلی و قلبی توصیه اکید
شدهاند. در مسیر سعادت بشری قرآن، سنت، عقل و اجماع ابزاری بیهمتا هستند که بزرگان دین با
استعانت از آنها قادر به ترسیم چشمانداز مطلوب ما مسلمانان در پرتو فلسفه انتظار هستند. این نوع از
آیندهپژوهی دینی در حال حاضر در کشور سمت و سوی خوبی گرفته و تسری این نگاه به حوزههای
مختلف از جمله علوم و فناوریهایی همچون فناوری اطلاعات و ارتباطات کاملاً مشهود است.
بیشک عدم شناخت آینده و وقوع تحولات حیرتآور لزوم بکارگیری آیندهپژوهی را در تمام حوزهها
از جمله حوزه علوم و فنون ارتباطی فزونی میبخشد که اثر پیش رو نیز در راستای تحقق همین مهم
به رشته نگارش درآمده است

کلیدواژه‌ها


کوواسا، تئومو ) 1397 (. تکامل آیندهنگاری راهبردی مسیریابی سیاستگذاری عمومی. -
برگردان محسن کشاورز ترک. تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
بشیری، حسن؛ امیر ناظمی ) 1397 (. آیندهپژوهی در سیستمهای پیچیده. تهران: مرکز
تحقیقات سیاست علمی کشور.
حیدری، امیرهوشنگ؛ کشاورز ترک، محسن ) 1396 (. ارزیابی و تحلیل سیاستگذاری علم
و فناوری در ایران مبتنی بر رویکرد آیندهنگاری. تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
91
خزایی، سعید و همکاران ) 1396 (. آیندهپژوهی مروری بر روشهای منتخ . ب تهران: مرکز -
تحقیقات سیاست علمی کشور.
خزایی، سعید؛ ناظمی، امیر؛ حیدری، امیرهوشنگ و همکاران ) 1394 (. مبانی آیندهپژوهی و
روشهای آن. تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
حبیبزاده، طاهر ) 1392 (. بررسی سیاستگذاری فناوری در آیینه اسناد و قوانین ایرا . ن تهران:
پژوهشکده سیاستگذاری علم، فناوری و صنعت، دانشگاه صنعتی شریف.
تقوی، مصطفی؛ خوشنویس، یاسر ) 1388 (. الگوی اسلامی ایرانی توسعه علم و فناوری از -
دیدگاه صاحبنظرا . ن تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
خزائی، سعید و محمودزاده ) 1392 (. روششناسی آیندهنگار . ی اصفهان : پژوهشگاه ویژگی
پژوه.
حاجیانی، ابراهیم ) 1391 (. مبانی، اصول و روشهای آیندهپژوه . ی تهران: دانشگاه امام
صادق)ع(.
اسلاتر، ریچارد ) 1390 (. نواندیشی برای هزارهی نوین: مفاهیم، روشها و ایدههای
آیندهپژوه . ی مترجم: ملکیفر، عقیل و همکاران. تهران: موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع
دفاعی.
ملکمحمدی، حمیدرضا ) 1383 (. سیاستگذاری عموم . ی تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی،
چاپ اول.
پایا، علی ) 1386 (. فناوریهای نو و فرهن . گ تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
حبیبزاده، طاهر ) 1392 (. بررسی سیاستگذاری فناوری در آیینه اسناد و قوانین ایرا . ن تهران:
پژوهشکده سیاستگذاری علم، فناوری و صنعت، دانشگاه صنعتی شریف.
92
Bell, W. (1997). Foundations of futures studies, vol. 1: Human science for a new era: History, purposes, knowledge. New Brunswick and London: Transaction Publishers.
Bishop, P., Hines, A., & Collins, T. (2007). The current state of
scenario development: an overview of techniques. Foresight, 9(1), 5-25.
Dator, James Allen. Advancing futures: Futures studies in higher education. Greenwood Publishing Group, 2002.