2024-03-29T04:40:17Z
https://www.popscijournal.ir/?_action=export&rf=summon&issue=11779
ترویج علم
2251-9033
2251-9033
1394
6
2
انجمن ترویج علم و مروجان علم
رضا
منصوری
هنگامی که واژه ای وارد زبان می شود ولی مفهومی که واژه روی آن سوار است ساخته و پرداخته گویشوران آن زبان نیست احتمال ایجاد سوءتفاهم بسیار است. به ویژه هنگامی که کلمه برگزیده در زبان سابقه داشته باشد. به واژه "گفتمان" در مقابل مفهوم "دیسکورز" در جامعه شناسی مدرن توجه کنید! کمتر فارسی زبانی آن را برای همان مفهوم مدرن "دیسکورز" به کار می برد بلکه اکثر گویشوران ما آن را واژه شیک جدیدی به معنی گفت وگو به کار می برند. اینگونه است که مصادره مفاهیم در زبان مدرن فارسی بسیار رایج است.
نمونه دیگر واژه انجمن است. در فرهنگ های فارسی به معنی گرد هم آمدن است. مثلاً فرهنگ معین آن را به معنی مجمع و مجلس م یگیرد و نیز گروه افرادی که برای هدف مشترکی گرد هم جمع شوند مانند انجمن خیریه! فرهنگ جدیدتر سخن آن را به معنی سازمان یا کانونی می گیرد که اعضای آن در یک حرفه یا منافع مشترک فعالیت می کنند مانند انجمن خوشنویسان! به نظر می رسد در ذهن اکثر ما این معنی ها غالب باشد.
اما معنی مدرن آن در فارسی بسیار ظریف شده است. حتی ویکی پدیای فارسی که سعی کرده است به این معنی مدرن نزدیک بشود آن را جمعی با علایق صنفی تعبیر کردهاست که هنوز با معنی انجمنی مانند انجمن های علمی که دو وزارت علوم و بهداشت مجوز فعالیت می دهند بسیار متفاوت است. به همین دلیل وزارت علوم مثلاً به انجمنی به نام "انجمن فیزیک دانان ایران" مجوز نمی دهد اما به انجمن فیزیک یا انجمن علوم فیزیکی چرا! همین طور به انجمن مروجان علم مجوز نمی دهد اما به انجمن ترویج علم چرا! می دانید چرا؟ انجمن مروجان علم باید برود به وزارت کشور و مجوز صنفی بگیرد. این واقعی تها را م یشود نقد کرد و "گفتمانی" درباره نقد آن به راه انداخت اما تا زمانی که این گفتمان به واقعیتی اجرایی تبدیل نشده باید فقط به واقعی تها پرداخت و نقد را در حیطه واقعیت نگهداشت نه در حیطه گفتمان!
انجمن های علمی قرار است واسطی باشند میان دانشگران یک رشته )به زبان متعارف تر اهل علم یک رشته(، که در عرف مدرن به آن اجتماع علمی آن رشته می نامند، و جامعه به معنای عام آن! در مورد علومی بنیادی مانند علوم پایه این تفکیک کاملاً روشن است اما در میان علوم کاربردی این تفکیک گاهی سخت می شود. مثلاً کارگروه اپتیک که از انجمن فیزیک منتزع شد و انجمن اپتیک و فوتونیک را تأسیس کرد به یک باره اوج گرفت. انواع کارکنان رشته اپتیک در جامعه به آن پیوستند که البته بنا بر آیین نامه های وزارتی نمی توانند عضو پیوسته باشند. به این ترتیب انجمن های علمی با مجوز وزارت معنی بسیار خاص و حیطه اختیارات خاص و و ظایف خاصی دارند که آنها را از انجمن های صنفی یا انجمن های عام المنفعه یا "هیئت"های محلی جدا می کند. بی توجهی به این تمایزها بسیار سوءتفاهم در جامعه ما فارسی زبانان ایجاد می کند که باید کوشید از آن بر حذر بود و دچار آن نشد.
از طرف دیگر انجمن داری فعالیتی است بسیار پیچیده به خصوص در شرایط فرهنگی ما! توجه داشته باشیم انجمن هایی که بیش از 80 سال در ایران فعالیت دارند، مانند انجمن فیزیک ایران، هنوز گرفتار مشکلات مدیریتی اند. ما هم اکنون بیش از 300 انجمن علمی در ایران داریم و بعید است بشود گفت بیش از 10 در صد آنها در حال قوام یافتن و بقیه هنوز در دوران نوباوگی و رشد انجمنی اند، نباید جز این هم انتظار داشت. موارد چندی هستند که وزارت از فعالیت آنها جلوگیری کرده است چون به چاله فعالیت های صنفی افتاده اند. انجمن ترویج علم هم در شرایط سختی است که انتظار از آن را باید متناسب با سنش مهار کرد.
نزدیک به 15 سال پیش هنگامی که کوشش شد برای این انجمن مجوز گرفته شود در چگونگی فعالیت آن بسیار ابهام وجود داشت، اما تأسیس شد. چند دوره از هیئت مدیره را پشت سرگذاشته ایم. خود من در سال هایی در وزارت مشورت می دادم که به نظر من این انجمن به دلیل فعالیت کمرنگش و به دلیل مراعات نکردن اساسنامه و آیین نامه های وزارتی شاید باید تعطیل اعلام بشود. خوشحالم که می بینم اینطور نشد و همکاران علاقه مند دانشگاهی کوشش می کنند در عین مراعات آیین نام ههای وزارتی جای خودشان را میان دانشگران از یک طرف و میان مروجان علم از طرف دیگر و جامعه به معنی عام آن پیدا بکنند. کاری است بسیار دشوار و دشوارتر از هر نوع انجمن داری دیگر. من این را با پوست و استخوان خودم حس می کنم و به مسئولان آن دستمریزاد می گویم که ان شاالله سنت پایداری برای این انجمن و راه همواری برای هیئت مدیره های بعدی باقی بگذارند. مروجان علم هم که با عشق به ترویج علم می پردازند خوب است به این وظیفه سنگین و شرایط بسیار سخت انجمن داری توجه بکنند و خود را بازوی قوی برای انجام بخشی از اهداف این انجمن تلقی کنند. همدلی و همکاری در هر شرایطی اکنون مهم تر از هر چیز است.
2016
03
21
5
6
https://www.popscijournal.ir/article_88451_20f119b02e88cd0e3a96e3c4ec076509.pdf
ترویج علم
2251-9033
2251-9033
1394
6
2
بررسی هنجارهای علمی و تبیین نظری انحراف از آنها
سمانه
اسکندری
نهاد علم همانند دیگر نهادها شامل ارزش ها، هنجارها و نقش های اجتماعی است. ساخت هنجاری علم موجب بروز و یا شناسایی انحرافات علمی می شود. مطالعه حاضر قصد دارد به بررسی هنجارهای علمی و تبیین نظری انحراف از آنها بپردازد. این مطالعه با استفاده از روش کتابخانه ای و اسنادی انجام شده است.مقاله حاضر نشان می دهد که چهار هنجار جهانی بودن، اشتراک، بی طرفی و شک سازمان یافته که به صورت مجموعه عمل می کنند، شامل عادت های رایج در حوزه علمی اند.به علاوه، این مطالعه نشان می دهد که دیدگاه های مختلف از عوامل گوناگونی همچون اختلال روانی افراد درگیر در فعالیت های علمی، ضعف کنترل های شخصی و اجتماعی، هم راستا نبودن اهداف اجتماع های علمی و ابزارهای مشروع برای دستیابی به آنها و صنعتی شدن دانش به وسیله صنعت و آزمایشگاه به عنوان مهم ترین علل انحراف های علمی نام برده اند.
هنجارهای علمی
روان آسیب شناختی
کنترل اجتماعی
بی هنجاری
از خود بیگانگی
2016
03
21
7
13
https://www.popscijournal.ir/article_88452_fe27148bd370219c81ecfdb38c195c17.pdf
ترویج علم
2251-9033
2251-9033
1394
6
2
واکاوی سواد علمی: کاربرد در برنامه درسی آموزش علوم
صابر
عبدالملکی
حسن
ملکی
پرورش و یادگیری سواد علمی در دانش آموزان به هدف جهانی آموزش علوم تبدیل شده است. هدف پژوهش حاضر واکاوی مفهوم سواد علمی برای کاربرد در برنامه درسی آموزش علوم است. روش پژوهش حاضر کیفی و مبتنی بر تحلیلی- استنتاجی است. در این مقاله ابتدا به بازشناسی مفهوم سواد علمی از دیدگاه های گوناگون پرداخته شده است و معانی آن به اجمال مورد بررسی و بیان قرار می گیرد. این بحث مقدماتی روشن می سازد که مفهوم سواد علمی به عنوان یکی از اهداف آموزش علوم در نظام های آموزشی دنیا مطرح است و شناخت کامل مفهوم آن کار ساده ای نیست، همچنین تعریف دقیق و کاربردی سواد علمی با توجه به رویکرد آموزشی آن ضمن توجه به مباحث ماهیت علم در هر جامعه ای نیازمند توجه به ساختار، سیاست ها و فلسفه حاکم بر جامعه است. به دنبال این مبحث با روشن سازی مفهوم سواد علمی؛ به ابعاد و سطوح آن از دیدگاه های مختلف پرداخته و ابعاد سواد علمی بیان شده توسط متخصصان و سازمان فعال در زمینه آموزش علوم را شرح داده شد. سطوح سواد علمی نشان می دهد ماهیت سواد علمی مفهومی نسبی است و نه مطللق و می توان دانش آموزان را در سطوحی از بی سوادی علمی تا بالاترین سطح سواد علمی قرار داد. این مبحث با ارائه ابعاد و سطوح سواد علمی چهارچوب مفهومی را برای استفاده متخصصان در طراحی برنامه درسی آموزش علوم فراهم می آورد. در بخش آخر مقاله و در جمع بندی، علاوه بر تأکید بر مواضع اساسی، نویسنده در بیان مفهوم سواد علمی، به علل اختلاف ها در تعریف این مفهوم می پردازد که عبارت اند از: وجود ماهیت مطلق و نسبی سواد علمی، تحولات دائم علم و پیشرفت انسان ها در درک جهان طبیعی، روش های مختلف آموزش و سنجش سواد علمی، تعاریف و ابعاد مختلف از سواد علمی توسط متخصصان آموزش علوم، مفهوم و اهداف سواد علمی متناسب با شرایط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی در هر جامعه. همچنین می توان برای سواد علمی چهار بعد که دربردارنده بیشترین مفاهیم و ابعاد ارائه شده توسط متخصصان است را بیان کرد که این ابعاد عبارت اند از: مفاهیم و اصلاحات علمی، ماهیت علم، علم و جامعه و عادت ذهن.
سواد علمی
آموزش علوم
ماهیت علم
علم و جامعه
عادت ذهن
برنامه درسی
2016
03
21
15
39
https://www.popscijournal.ir/article_88454_30395b22a1285d9243946c28fd6ab7c5.pdf
ترویج علم
2251-9033
2251-9033
1394
6
2
رویش نظریه با استفاده از مطالعه موردی
مینا
رنجبرفرد
اهمیت ایجاد نظریه از آنجاست که چهارچوبی برای تحلیل فراهم می آورد، توسعه یک حوزه علمی را تسهیل می کند و برای کاربرد در مسائل دنیای واقعی ضروری است. با این حال متأسفانه در کشور کمتر شاهد تحقیقات رویش نظریه هستیم و بیشتر پژوهشگران به دلیل نداشتن آشنایی کافی با فرایند نظریه پردازی و به ویژه روش های تحلیل داده های کیفی، از انجام چنین تحقیقاتی سرباز می زند. این چالش تا آنجا پیش رفته که متأسفانه حتی برخی از داوران را نیز تحت تأثیر قرار می دهد، به طوری که اگر مقاله ای حاوی اعداد و ارقام آماری نباشد، کمتر مورد پسند داوران واقع می شود. نگارنده با توجه به درک خلأ موجود در کشور، اقدام به نگارش مقاله حاضر کرد که برگرفته از روش ارائه شده توسط ایسنهاردت برای ساخت فرضیه است. ایسنهاردت تکه های مختلف فرایند ساخت فرضیه از مطالعه موردی را از تحقیقات مختلف جمع کرد و کنار هم گذاشت و یک نقشه راه برای این منظور ارائه کرده است. این نقشهراه، دیدگاه تحقیقی کثرت گرایی را اتخاذ کرده است. یعنی این فرایند به گونه ای تنظیم شده که در راستای توسعه فرضیه های قابل آزمون و همچنین نظریه ای که در شرایط مختلف قابل تعمیم باشد، پیش برود. این مقاله به تشریح مراحل رویش نظریه با استفاده از مطالعه موردی می پردازد، بنابراین می تواند در راستای رفع خلأ تحقیقاتی موجود در کشور در زمینه نظریه پردازی کارساز واقع شود.
رویش نظریه
مطالعه موردی
ساخت فرضیه
2016
02
20
41
57
https://www.popscijournal.ir/article_88456_3918a1b2015e9d4002baadb77fc678a3.pdf
ترویج علم
2251-9033
2251-9033
1394
6
2
شاخص های نوین برای سنجش تأثیر اجتماعی انتشارات علمی : مروری بر مزایا و کاستی ها
مهری
صدیقی
امروزه چگونگی سنجش تأثیر اجتماعی پژوهش در مقایسه با تأثیر علمی آن، چندان روشن نیست. هرچند بررسی هایدقیق و کتاب سنجی ها روشهای استانداردی برای سنجش تأثیر علمی به شمار می روند، لیکن هنوز ساختار قابلقبولی برای سنجش تأثیر اجتماعی وجود ندارد. سنجه های جایگزین (آلتمتریکس) گزینه های مناسبی برای سنجشتأثیر اجتماعی پژوهش محسوب می شوند. آلتمتریکس سنجه های مبتنی بر وب را برای تأثیر مقالات و سایر مدارکعلمی با استفاده از داده های رسانه های اجتماعی (همچون توییتر یا مندلی) توصیف می کند.با این دیدگاه هدف از انجام این مطالعه بررسی توانایی های آلتمتریکس در سنجش تأثیر اجتماعی است. برایپاسخگویی به این سوال پژوهش که "آلتمتریکس" تا چه حد می تواند برخلاف معیارهای سنتی، تأثیر گسترده ترپژوهش را اندازه گیری کند؟ با استفاده از روش توصیفی، تعاریف و رده بندی "آلتمتریکس" و نیز مزایا و کاستی های آنبرای سنجش تأثیر، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که در حقیقت سنجه های جایگزین (آلتمتریکس)می توانند به عنوان مکملی در کنار شاخص های علم سنجی برای بررسی عملکرد پژوهش و اثرگذاری تولیدات علمیمورد استفاده قرار گیرند.
سنجه های جایگزین
سنجش تأثیر
تأثیر اجتماعی
علم سنجی
انتشارات علمی
2016
03
21
59
74
https://www.popscijournal.ir/article_88457_5b352ecbd0315681ffcaa067b8b20878.pdf
ترویج علم
2251-9033
2251-9033
1394
6
2
جایگاه و اهمیت توسعه فعالیت های کشاورزی شهری در عصر جدید
کلثوم
حمیدی
جعفر
یعقوبی
جهان امروز با مشکلاتی چون افزایش جمعیت شهر نشین، افزایش تقاضا برای غذا و تخریب محیط زیست و مناظرطبیعی روبه رو است که راه حل این مشکلات نیز در خود شهرها نهفته است. کشاورزیِ شهری به عنوان بخشی ازفعالیتهای شهری می تواند با ملاحظات اکوسیستمی، تأمین غذا و فرهنگ توسعه یابد. علاوه بر این فعالیتهایکشاورزی در شهر همراه با کارکردهای مهم دیگری چون ایجاد چشم انداز زیبا، ایجاد سرگرمی و فرصتی برای گذراناوقات فراغت به ویژه برای کودکان و افراد بازنشسته است. هدف از این مطالعه تبیین مفهوم کشاورزی شهری وشناسایی مزایا و حوزه های آن بود. در این تحقیق از روش مطالعه اسنادی و کتابخانه ای استفاده شد. نتایج نشانمی دهد کشاورزی شهری در عصر حاضر در حال گسترش است و مزایای کمی و کیفی بسیاری برای جوامع شهریدارد. مزایای کشاورزی شهری در سه بعد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی گسترده و در نهایت منجر به توسعهپایدار شهری می شود. بررسی ها نشان می دهد روز به روز حوزه فعالیت های کشاورزی شهری گسترده تر می شوند ومتناسب با سبک های زندگی جدید، متراکم شدن شهر ها و توسعه آپارتمان نشینی در اشکال متنوع تری مانند مزارععمودی، بام سبز، دیوار های سبز نمود پیدا می کنند. عواملی همچون تحقیقات بیشتر در این زمینه، مشارکت مردم،حمایت های دولتی، همکاری متخصصان علوم مختلف موجب توسعه نظام مند کشاورزی شهری می شود.
کشاورزی شهری
شهرنشینی
فضای سبز
شهر پایدار
2016
02
20
75
83
https://www.popscijournal.ir/article_88458_8db56b65546e81bee7c05ceedb4332ad.pdf
ترویج علم
2251-9033
2251-9033
1394
6
2
آشنایی با مبانی هوشمندی رقابتی
حمید
کاظمی
افسانه
سلطانی
علیرضا
نوروزی
از آنجا که بسیاری از افراد در درک مفهوم هوشمندی رقابتی مشکل دارند، این پژوهش به منظور دست یافتن به درکدرستی از مفهوم هوشمندی رقابتی در شرکت ها تدوین شده است. این مقاله به سوال هایی ازقبیل اینکه هوشمندیرقابتی چیست؟ و چه فرایندهایی در آن صورت م یگیرد؟ و از چه ابزارها و فنونی استفاده م یشود؟ پاسخ می دهد. مدیرانبا بهره گیری از ابزارها، روش ها و فنون خاص ، نقاط قوت و ضعف رقبا را شناسایی می کنند و با اتخاذ تصمیم هایدرست و راهبرد مناسب قادر به پیشی گرفتن از رقبای خود می شوند.
هوشمندی رقابتی
ابزارهای هوشمندی
سیستم های اطلاعاتی
2016
03
21
85
93
https://www.popscijournal.ir/article_88459_3f8116f261e433c1ccb37ce979e7f33c.pdf
ترویج علم
2251-9033
2251-9033
1394
6
2
ده عکس علمی عجیب از قرن نوزدهم
ستاره
سهیلی
هنگامی که عکاسی با علم تلفیق میشود تحقیقات علمی را مستند می کند و آن را به تصویر میکشد، موضوعی که درنهایت سادگی همواره باعث آسوده تر شدن روند پیشرفت علم بوده است. کیفیت عکس علمی صرفنظر از خصوصیاتفیزیکی سوژه، محدودیتهای زمانی و ابزار نورسنجی نیازمند یک ذهن خلاق و جستج وگر است؛ به طوری که با وجودهمه این محدودیت ها، در قرن نوزدهم میلادی پژوهشگرانی مشغول آزمون و خطا با هدف خلق چنین عک سهائی بودند.عکسهای علمی ثبت شده در اواسط قرن ۱۹ میلادی اهمیت ویژ های در تاریخچه عکاسی علمی دارند. انتخاب موضوععکاسی نکته اصلی این پژوهشگران بوده و تدارک ابزار ثبت مناسب برای آنها در درجه دوم اهمیت قرار داشته است. درمقاله زیر تعداد ۱۰ نمونه مطرح ارائه می شود که باعث تحول شگرف در دنیای عکاسی و علم شده است.
عکس های علمی
عجیب
عکاسی
2016
03
21
95
106
https://www.popscijournal.ir/article_88460_923d36be77066e13ee1e00cf6b643075.pdf